در دورانی که به نظر می‌رسد تمامی داستان‌ها گفته شده و تمامی ژانرها به نقطه اشباع رسیده‌اند، سینمای مستقل همچنان قدرت غافلگیر کردن، به چالش کشیدن و ارائه تجربه‌هایی کاملاً نو و فراموش‌نشدنی را دارد. فیلم I Saw the TV Glow (به فارسی: من نور تلویزیون را دیدم)، جدیدترین ساخته کارگردان نوظهور و صاحب‌سبک، جین شونبرون (Jane Schoenbrun)، و محصولی دیگر از استودیوی معتبر و جریان‌ساز A24، دقیقاً چنین اثری است.
این فیلم که پس از اولین نمایش جهانی خود در جشنواره معتبر ساندنس و سپس تورنتو، با موجی از تحسین‌های گسترده و تقریباً متفق‌القول منتقدان روبرو شد، اثری است که به سختی می‌توان آن را در یک ژانر خاص محدود کرد. اگرچه فیلم از عناصر وحشت روان‌شناختی و ترس بدنی (Body Horror) بهره می‌برد، اما در هسته خود، یک درام عمیقاً انسانی و تأثیرگذار در مورد دوران بلوغ، تنهایی، جستجوی هویت، و قدرت دگرگون‌کننده و گاه خطرناک رسانه و نوستالژی است.
فیلم I Saw the TV Glow با فضاسازی سورئال و رویاگونه، زیبایی‌شناسی بصری منحصربه‌فرد و داستانی که به تدریج از یک خاطره‌بازی شیرین دهه نودی به یک کابوس روان‌شناختی تبدیل می‌شود، تجربه‌ای خلق کرده که تا مدت‌ها پس از تماشا، ذهن مخاطب را به خود مشغول می‌کند. این مقاله به بررسی دقیق‌تر لایه‌های مختلف این اثر مهم و پیچیده می‌پردازد.
شناسنامه و معرفی کلی فیلم I Saw the TV Glow
برای ورود به دنیای خاص این فیلم، ابتدا بهتر است با مشخصات کلیدی و تیم سازنده آن آشنا شویم.
کارگردان، نویسنده و تهیه‌کنندگان برجسته و نام‌آشنا: کارگردانی و نویسندگی این فیلم بر عهده جین شونبرون (Jane Schoenbrun) است که پیش از این نیز با فیلم قبلی خود “همه ما به نمایشگاه جهانی می‌رویم” (We’re All Going to the World’s Fair)، استعداد خود را در به تصویر کشیدن اضطراب‌های دوران مدرن و تأثیر اینترنت بر روان نوجوانان نشان داده بود.
در میان تهیه‌کنندگان فیلم نیز نام‌های بزرگی چون اما استون (Emma Stone) و دیو مک‌کری دیده می‌شود که نشان از اعتبار بالای این پروژه دارد. این فیلم محصول استودیو خوش‌نام A24 است که به تولید آثار مستقل و هنری شهرت دارد.
سال انتشار و نمایش موفق و تحسین‌شده در معتبرترین جشنواره‌های جهانی: فیلم I Saw the TV Glow برای اولین بار در ژانویه سال ۲۰۲۴ در جشنواره فیلم ساندنس به نمایش درآمد و پس از آن در جشنواره‌های معتبر دیگری نیز حضور یافت و اکران عمومی آن نیز در همان سال آغاز شد.
سبک و ژانر فیلم: فراتر از یک فیلم ترسناک معمولی: همانطور که اشاره شد، طبقه‌بندی این فیلم در یک ژانر خاص دشوار است. این اثر ترکیبی است از درام روان‌شناختی، داستان بلوغ (Coming-of-Age)، وحشت سورئال و هنر آوانگارد.
اگر به دنبال یک فیلم ترسناک کلاسیک با جامپ‌اسکرهای متعدد هستید، این فیلم ممکن است شما را غافلگیر کند؛ ترس در این فیلم بیشتر از اتمسفر، مفاهیم و حس غریبگی ناشی می‌شود تا از هیولاهای بیرونی.
خلاصه داستان فیلم I Saw the TV Glow: وقتی نور آبی تلویزیون، تمام واقعیت را می‌بلعد
داستان فیلم I Saw the TV Glow در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز می‌شود و بر روی دو شخصیت نوجوان تمرکز دارد.
۱. آشنایی اوون و مدی و کشف سریال تلویزیونی مرموز «The Pink Opaque»
شخصیت اصلی داستان، اوون (با بازی جاستیس اسمیت – Justice Smith)، پسری نوجوان و منزوی است که در حومه شهری خسته‌کننده زندگی می‌کند.
زندگی او با آشنایی با مدی (با بازی بریژت لاندی-پین – Brigette Lundy-Paine)، دختری بزرگتر، مرموز و علاقه‌مند به فرهنگ آلترناتیو، دگرگون می‌شود. مدی، اوون را با یک سریال تلویزیونی شبانه و نوجوانانه به نام «The Pink Opaque» (به فارسی: صورتی مات) آشنا می‌کند؛ سریالی که یادآور آثاری مانند “بافی قاتل خون‌آشام‌ها” است و داستان دو دختر نوجوان را روایت می‌کند که با نیروهای ماوراءالطبیعه مبارزه می‌کنند.
۲. شکل‌گیری یک وسواس مشترک و محو شدن تدریجی مرز بین واقعیت و دنیای سریال
تماشای هفتگی این سریال، به سرعت به تنها نقطه اشتراک و پیوند عمیق بین اوون و مدی تبدیل می‌شود. «The Pink Opaque» برای آن‌ها فراتر از یک سرگرمی ساده، به یک پناهگاه، یک دنیای جایگزین و حتی یک هویت تبدیل می‌شود.
آن‌ها با شخصیت‌های سریال همذات‌پنداری کرده و احساس می‌کنند که این داستان، حقیقت پنهان زندگی خودشان را بازگو می‌کند. به تدریج، مرز بین دنیای واقعی و دنیای خیالی سریال برای آن‌ها، به خصوص برای اوون، شروع به محو شدن می‌کند.
۳. پیامدهای بلندمدت و گاه ترسناک این ارتباط عمیق با دنیای رسانه
فیلم سپس با یک پرش زمانی به آینده می‌رود و نشان می‌دهد که چگونه این وسواس دوران نوجوانی، زندگی بزرگسالی شخصیت‌ها را تحت تأثیر قرار داده است.
با کنسل شدن ناگهانی سریال، دنیای امن آن‌ها فرو می‌پاشد و آن‌ها با این سوال ترسناک روبرو می‌شوند که اگر هویت و معنای زندگی‌شان به یک سریال تلویزیونی گره خورده بود، اکنون که آن سریال دیگر وجود ندارد، آن‌ها واقعاً چه کسی هستند؟ اینجاست که فیلم I Saw the TV Glow وارد قلمرو وحشت روان‌شناختی می‌شود.
تحلیل و واکاوی مضامین و نمادهای کلیدی و عمیق در فیلم I Saw the TV Glow
این فیلم سرشار از لایه‌های معنایی و نمادین است که آن را به اثری قابل تأمل تبدیل کرده است.
نوستالژی دهه ۹۰ و فرهنگ تلویزیونی آن دوران: فیلم به زیبایی هرچه تمام‌تر، اتمسفر و زیبایی‌شناسی بصری دهه ۱۹۹۰ میلادی، دوران پیش از اینترنت فراگیر، را بازسازی می‌کند و به نقش تلویزیون به عنوان پنجره اصلی به سوی دنیاهای دیگر در آن دوران می‌پردازد.
رسانه به مثابه یک پناهگاه امن و در عین حال یک زندان خطرناک: سریال «The Pink Opaque» برای اوون و مدی، پناهگاهی است از تنهایی، انزوا و ناهنجاری‌های زندگی واقعی. اما این پناهگاه به تدریج به یک زندان تبدیل می‌شود که مانع از رشد و مواجهه آن‌ها با واقعیت و هویت واقعی خودشان می‌گردد.
این یکی از مهم‌ترین مضامین در نقد و بررسی سریال عشق ابدی (توجه: این یک خطای احتمالی در تکمیل خودکار است، باید تصحیح شود) نقد و بررسی فیلم I Saw the TV Glow است.
کاوش عمیق در مفاهیم هویت، دگرگونی و ناخشنودی جنسیتی (Gender Dysphoria): بسیاری از منتقدان، داستان فیلم را به عنوان یک استعاره قدرتمند برای تجربه افراد ترنس و ناخشنودی جنسیتی تفسیر کرده‌اند.
سریال «The Pink Opaque» به نوعی نمادی از دنیای درونی و هویت واقعی شخصیت‌هاست که در دنیای واقعی سرکوب شده و تنها از طریق این مدیوم هنری می‌تواند خود را نشان دهد. ترس از دگرگونی و تلاش برای پذیرش خود واقعی، هسته اصلی درام روان‌شناختی فیلم است.
تنهایی، انزوا و جستجوی desesperada برای ارتباط و تعلق: در نهایت، فیلم I Saw the TV Glow داستانی است در مورد دو انسان تنها که در یکدیگر و در یک علاقه مشترک، راهی برای فرار از انزوای خود پیدا می‌کنند. این فیلم به زیبایی، نیاز عمیق انسان به احساس تعلق و دیده شدن را به تصویر می‌کشد.
سبک بصری، کارگردانی منحصربه‌فرد و تأثیرگذار جین شونبرون
کارگردانی جین شونبرون یکی از نقاط قوت اصلی فیلم است. او با استفاده از اتمسفری سورئال، وهم‌آلود و رویاگونه، به خوبی توانسته حس سردرگمی و محو شدن مرز بین واقعیت و خیال را به مخاطب منتقل کند. استفاده نمادین و هوشمندانه از رنگ، به خصوص نورهای نئونی صورتی و آبی که از صفحه تلویزیون ساطع می‌شوند، به یکی از امضاهای بصری فیلم تبدیل شده و فضایی منحصربه‌فرد خلق کرده است.
همچنین، موسیقی متن تأثیرگذار و نوستالژیک فیلم که ترکیبی از موسیقی‌های آلترناتیو دهه ۹۰ و قطعات امبینت مدرن است، نقش بسیار مهمی در ساختن اتمسفر وهم‌آلود و احساسی فیلم دارد.
سوالات متداول (FAQ) در مورد فیلم I Saw the TV Glow
۱. آیا فیلم I Saw the TV Glow یک فیلم ترسناک کلاسیک با صحنه‌های ترسناک ناگهانی (جامپ اسکر) است یا نوع دیگری از ترس را ارائه می‌دهد؟
خیر، فیلم I Saw the TV Glow یک فیلم ترسناک کلاسیک نیست و تقریباً هیچ صحنه “جامپ اسکر” در آن وجود ندارد. ترس در این فیلم از نوع وحشت روان‌شناختی (Psychological Horror) و وحشت بدنی (Body Horror) است که از طریق ایجاد یک اتمسفر وهم‌آلود، سورئال و اضطراب‌آور، حس غریبگی و ناامنی، و همچنین نمایش دگرگونی‌های هویتی و جسمی شخصیت‌ها به مخاطب منتقل می‌شود. این فیلم بیشتر بر روی ایجاد یک حس دلهره‌آور و ناراحت‌کننده تمرکز دارد تا ترساندن لحظه‌ای مخاطب.
۲. آیا سریال تلویزیونی “The Pink Opaque” که شخصیت‌های اصلی فیلم به آن وسواس دارند، یک سریال واقعی است که در دهه ۹۰ میلادی پخش می‌شده است؟
خیر، سریال “The Pink Opaque” یک سریال کاملاً ساختگی و خیالی است که به طور اختصاصی برای داستان فیلم I Saw the TV Glow خلق شده است. کارگردان، جین شونبرون، این سریال خیالی را با الهام از حال و هوا و سبک سریال‌های نوجوانانه و ماوراءالطبیعه محبوب دهه ۱۹۹۰ میلادی (مانند “بافی قاتل خون‌آشام‌ها” یا “آیا از تاریکی می‌ترسی؟”) طراحی کرده تا بتواند به بهترین شکل، حس نوستالژی و پناه بردن شخصیت‌ها به این دنیای خیالی را به تصویر بکشد.
۳. مهم‌ترین و اصلی‌ترین پیامی که فیلم I Saw the TV Glow در مورد تأثیر تلویزیون و به طور کلی رسانه‌ها بر روی نوجوانان و جوانان منتقل می‌کند، چیست؟
پیام فیلم در این زمینه چندلایه است. از یک سو، فیلم نشان می‌دهد که چگونه رسانه‌ها و آثار هنری می‌توانند به عنوان یک پناهگاه امن، یک منبع الهام و راهی برای یافتن هویت و احساس تعلق برای نوجوانان تنها و سردرگم عمل کنند.
اما از سوی دیگر، به طور جدی هشدار می‌دهد که غرق شدن بیش از حد در این دنیاهای جایگزین و استفاده از آن‌ها به عنوان راهی برای فرار از واقعیت و مواجهه با خود واقعی، می‌تواند در بلندمدت منجر به رکود، انزوا و بحران هویتی عمیق‌تر شود. فیلم در واقع به دنبال یافتن تعادل بین الهام گرفتن از هنر و زندگی کردن در دنیای واقعی است.
۴. چرا بسیاری از منتقدان، فیلم I Saw the TV Glow را به عنوان یک اثر بسیار مهم و قابل توجه در سینمای کوییر (Queer Cinema) و به خصوص یک استعاره از تجربه افراد ترنس (Trans Allegory) می‌شناسند؟
این تفسیر عمیق، که توسط خود کارگردان فیلم (که یک فیلمساز ترنس است) نیز تأیید شده، یکی از دلایل اصلی اهمیت و قدرت این فیلم است. داستان وسواس شخصیت‌ها با سریال “The Pink Opaque” و این احساس که “این سریال واقعی‌تر از زندگی واقعی است”، به عنوان یک استعاره قدرتمند برای تجربه “ناخشنودی جنسیتی” (Gender Dysphoria) و کشف هویت جنسیتی واقعی تفسیر می‌شود.
سریال تلویزیونی، نمادی از “خود واقعی” و دنیای درونی است که فرد آرزو دارد در آن زندگی کند، در حالی که دنیای واقعی، فضایی محدودکننده و بیگانه به نظر می‌رسد. ترس از دگرگونی فیزیکی و روانی که در فیلم به تصویر کشیده می‌شود نیز با این تجربه استعاری همخوانی دارد و به همین دلیل، فیلم I Saw the TV Glow به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار سینمای معاصر در به تصویر کشیدن این تجربه انسانی شناخته شده است.
۵. آیا برای درک کامل و لذت بردن از فیلم I Saw the TV Glow، حتماً نیاز به آشنایی کامل با فرهنگ عامه و سریال‌های تلویزیونی دهه ۹۰ میلادی آمریکا دارم؟
خیر، لزوماً اینطور نیست. اگرچه آشنایی با فرهنگ عامه دهه ۹۰، به خصوص سریال‌های نوجوانانه آن دوران، می‌تواند به درک بهتر برخی ارجاعات و لذت بردن از جنبه نوستالژیک فیلم کمک کند، اما هسته اصلی داستان و مضامین آن کاملاً جهان‌شمول و انسانی هستند. مفاهیمی چون تنهایی، جستجوی هویت، نیاز به تعلق، و تأثیر رسانه بر زندگی، مسائلی هستند که برای مخاطبان از هر نسل و فرهنگی قابل درک و قابل لمس می‌باشند. بنابراین، حتی بدون آشنایی با جزئیات فرهنگ دهه ۹۰ نیز می‌توانید با لایه‌های عمیق عاطفی و روان‌شناختی فیلم I Saw the TV Glow ارتباط برقرار کرده و از آن لذت ببرید.
نتیجه‌گیری: I Saw the TV Glow، تجربه‌ای سینمایی فراموش‌نشدنی، قابل تأمل و عمیقاً انسانی
فیلم I Saw the TV Glow یک اثر سینمایی قدرتمند، تکان‌دهنده، چالش‌برانگیز و در نهایت، بسیار امیدوارکننده و انسانی است. این فیلم به ما یادآوری می‌کند که هنر و رسانه می‌توانند در تاریک‌ترین و تنهاترین لحظات زندگی، نوری از امید و راهی برای شناخت خود به ما نشان دهند، اما در عین حال، غرق شدن بیش از حد در این دنیاهای جایگزین می‌تواند ما را از زندگی واقعی و پذیرش خود واقعی‌مان باز دارد.
با داستانی عمیقاً شخصی و در عین حال جهان‌شمول، نقش‌آفرینی‌هایی که تا مدت‌ها در ذهن و قلب مخاطب باقی می‌مانند، و رویکردی صادقانه، همدلانه و بسیار خلاقانه، فیلم I Saw the TV Glow نه تنها یک اثر هنری برجسته و قابل تحسین، بلکه یک بیانیه انسانی بسیار مهم و به‌موقع است. تماشای این فیلم، تجربه‌ای است که شما را به فکر وامی‌دارد، احساساتتان را به شدت برمی‌انگیزد و شاید دیدگاه شما را نسبت به مفاهیمی چون هنر، رسانه، هویت، نوستالژی، تنهایی و رستگاری برای همیشه تغییر دهد.
