روایت زوجها از انتظار یک ساله وام ازدواج و سنگاندازی بانکها
وام ازدواج که روزی قرار بود امیدی برای زوجهای جوان باشد، اکنون به چالشی فرسایشی تبدیل شده است. پیامهای متعددی ارسال شده، عمق این مشکل را نشان میدهد. یکی از متقاضیان مینویسد: «بیش از یکسال است که برای دریافت این وام قانونی اقدام کردهام، اما متأسفانه تاکنون هیچ نتیجهای حاصل نشده است. تأخیرهای طولانی باعث ایجاد مشکلات جدی در مسیر زندگی ما شده است.»
مخاطب دیگری از کرمانشاه میگوید: «حدود ۲ ماه است که در بانک صادرات پرونده تشکیل داده و ضامن بردهام، اما هر بار مراجعه میکنم میگویند باید تهران مجوز بدهد.» متقاضی دیگری از زاهدان نیز با مشکلی مشابه روبروست: «از دی ماه سال قبل در بانک صادرات ثبت نام کردم و هنوز تعیین شعبه نشدهام. به بانک مراجعه کردم میگویند اعتبار نداریم. اگر اعتبار نیست چرا سامانه بانک مرکزی اجازه انتخاب این شعبه را میدهد؟»
پاسخ بانک مرکزی: منابع محدود است، اما پرداختها ادامه دارد
در مقابل این گلایهها، مقامات بانک مرکزی دلایل دیگری را برای این تأخیر مطرح میکنند. معاون اداره عملیات اعتباری بانک مرکزی با اشاره به آخرین آمارها گفت: «از ابتدای سال تا ۹ شهریور، ۲۲۹ هزار فقره تسهیلات ازدواج به مبلغ ۷۶۷,۲۳۷ میلیارد ریال پرداخت شده است.» وی کندی روند در ابتدای سال را ناشی از تعطیلات نوروزی و زمانبر بودن ابلاغ دستورالعملها دانست و افزود: «بیشترین حجم پرداختها در ماههای شهریور، مهر و آبان اتفاق افتاده و تاکنون شبکه بانکی فراتر از سهمیه تعیینشده هم عمل کرده است.»
این مقام مسئول دلیل اصلی صفهای طولانی را محدودیت منابع عنوان کرد: «منابع این تسهیلات از محل سپردههای قرضالحسنه مردمی تامین میشود و توان شبکه بانکی محدود است. با توجه به اولویت قانون حمایت از خانواده، بخش عمدهای از این منابع به تسهیلات ازدواج و فرزندآوری اختصاص یافته، اما تعداد متقاضیان همچنان بیش از مبلغ اختصاصیافته است و طبیعی است که برخی در صف بمانند.»
وعده تسویه تا پایان سال
معاون بانک مرکزی در پایان این اطمینان را داد که: «تمامی متقاضیانی که در صف دریافت تسهیلات قرار دارند، حداکثر تا پایان سال و یا نهایتاً اوایل سال آینده، تسهیلات خود را دریافت خواهند کرد.»
واکنش مجلس و راهکار جایگزین بانک مرکزی
مشکلات پرداخت وام ازدواج حتی به صحن علنی مجلس نیز کشیده شده است. یکی از نمایندگان مجلس در تذکری به وزیر اقتصاد گفت: «چرا وام ازدواج و فرزندآوری به موقع پرداخت نمیشود؟ چرا به جوانی که در این شرایط سخت اقتصادی تشکیل خانواده داده، تسهیلات نمیدهید؟» از سوی دیگر، بانک مرکزی به عنوان یکی از راهکارها برای کاهش صف، طرح «وام کالایی» یا کارت اعتباری خرید لوازم خانگی را به جای وام نقدی مطرح کرده است؛ طرحی که ماههاست مورد بحث قرار گرفته اما با مخالفت بسیاری از متقاضیان روبرو شده است.
سوالات متداول
۱. چرا پرداخت وام ازدواج با تأخیر مواجه شده است؟
به گفته بانک مرکزی، دلیل اصلی، محدودیت منابع قرضالحسنه در شبکه بانکی است که از تقاضای بالای وام کمتر است. با این حال، متقاضیان از بوروکراسی و سنگاندازی برخی شعب نیز گلایه دارند.
۲. چه تعداد نفر در صف دریافت وام ازدواج هستند؟
برآوردهای رسمی و غیررسمی حاکی از آن است که در حال حاضر بیش از یک میلیون نفر در صف دریافت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری قرار دارند.
۳. بانک مرکزی چه وعدهای برای پرداخت وامها داده است؟
مقامات بانک مرکزی وعده دادهاند که تمام افرادی که در حال حاضر در صف انتظار هستند، حداکثر تا پایان سال جاری (۱۴۰۴) یا نهایتاً اوایل سال آینده، تسهیلات خود را دریافت خواهند کرد.
۴. آیا راهکار جایگزینی برای وام نقدی ازدواج مطرح شده است؟
بله، بانک مرکزی طرح جایگزینی وام نقدی با «وام کالایی» یا «کارت اعتباری خرید لوازم خانگی» را مطرح کرده است، اما این طرح با مخالفت گسترده متقاضیان مواجه شده است.
نتیجهگیری: شکاف میان قانون و اجرا
مسئله وام ازدواج به خوبی شکاف میان یک قانون حمایتی و چالشهای اجرایی آن را به نمایش میگذارد. در حالی که قانونگذار با هدف تسهیل ازدواج جوانان، بانکها را مکلف به پرداخت این تسهیلات کرده است، محدودیت منابع از یک سو و بوروکراسی و برخوردهای سلیقهای در برخی شعب از سوی دیگر، این طرح حمایتی را به یک فرآیند طولانی و طاقتفرسا برای زوجهای جوان تبدیل کرده است. تحقق وعده بانک مرکزی برای به صفر رساندن صف تا پایان سال، نیازمند تأمین منابع پایدار و نظارت دقیقتر بر عملکرد شبکه بانکی است.
