توسعه پروژه فیبرنوری با هدف ایجاد ۲۰ میلیون پوشش در کشور آغاز شد؛ اما با وجود پیشرفت‌هایی در پوشش، اتصال کاربران همچنان با چالش‌های جدی همراه است. چرا این روند کند پیش می‌رود؟
عقب‌ماندگی تاریخی اینترنت ثابت و آغاز توسعه پروژه فیبرنوری
توسعه پروژه فیبرنوری پاسخی به یک عقب‌ماندگی تاریخی در حوزه اینترنت ثابت در ایران است؛ موضوعی که دولت‌های مختلف در یک دهه اخیر هریک با نسخه‌ای متفاوت در پی رفع آن بودند. طبق آمار رسمی سازمان تنظیم مقررات، نه‌تنها روند توسعه این بخش کند بوده، بلکه در برهه‌هایی حتی با کاهش مواجه شده است.
هدف‌گذاری ۲۰ میلیون پوشش فیبرنوری؛ وعده‌ای که سنگین است
با هدف پوشش سراسری و ایجاد دسترسی پایدار به اینترنت پرسرعت، توسعه پروژه فیبرنوری با هدف ایجاد ۲۰ میلیون پورت در سراسر کشور کلید خورد. طرحی که از بهمن ۱۴۰۰ در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفت تا اینترنت ثابت را از سیم‌های مسی به بستر فیبرنوری امن و پرسرعت منتقل کند. اینترنتی با قابلیت انتقال چند گیگابیت داده در ثانیه؛ آرزویی که برای بسیاری از کاربران هنوز دور از دسترس است.
اقدامات حمایتی در مسیر توسعه پروژه فیبرنوری
برای حمایت از توسعه پروژه فیبرنوری، اقدامات مختلفی همچون تأسیس «حساب توسعه شبکه فیبرنوری» با سرمایه اولیه هزار میلیارد تومان، ارائه پروانه‌های UNSP به ۹ اپراتور و مشوق‌های مالی برای گسترش پوشش و اتصال در نظر گرفته شد. این مشوق‌ها قرار بود زمینه‌ساز شتاب در اجرا شوند؛ اما تا امروز نتایج چشمگیری از آن‌ها حاصل نشده است.
آمار رسمی چه می‌گوید؟ پوشش بالا، اتصال پایین
طبق آمار سامانه رسمی iranfttx.ir، توسعه پروژه فیبرنوری تا پایان بهمن ۱۴۰۳ به پوشش بیش از ۸.۲ میلیون خانوار رسیده اما فقط حدود ۴۰۰ هزار کاربر به این شبکه متصل شده‌اند؛ یعنی تنها حدود ۵ تا ۷ درصد استفاده واقعی. دلیل اصلی این شکاف، هزینه بالای تهیه تجهیزات مانند مودم و کابل‌کشی و همچنین طولانی بودن فرآیند ثبت‌نام تا اتصال عنوان شده است.
چالش تعرفه و ترجیح کاربران به اینترنت همراه
یکی از عوامل مهم در کند بودن توسعه پروژه فیبرنوری، نحوه تعرفه‌گذاری خدمات اینترنتی است. در حال حاضر تعرفه‌های اینترنت ثابت در مقایسه با اینترنت همراه چندان رقابتی نیستند. این باعث شده کاربران همچنان اینترنت همراه را ترجیح دهند، حتی اگر کیفیت و پایداری کمتری داشته باشد.
رویکرد جدید وزارت ارتباطات؛ تمرکز بر اتصال واقعی
وزارت ارتباطات در دولت چهاردهم با تاکید بر اینکه صرفاً ایجاد «پوشش» به معنای تحقق کامل توسعه پروژه فیبرنوری نیست، به دنبال اصلاح روندهاست. طبق اعلام این وزارتخانه، تا زمانی که فرآیند اتصال به‌سادگی و با قیمت مناسب برای کاربران فراهم نشود، پروژه فیبرنوری به نتیجه نخواهد رسید.
پیش‌بینی سال ۱۴۰۴؛ آیا رشد چشمگیری در انتظار است؟
برنامه‌ریزی وزارت ارتباطات برای توسعه پروژه فیبرنوری در سال ۱۴۰۴، رسیدن به حداقل دو میلیون اتصال جدید است. اگر این هدف محقق شود، آمار اتصالات پنج برابر خواهد شد. با این حال، تحقق این برنامه در گرو رفع چالش‌های فعلی و ارتقاء نظام تعرفه‌گذاری است.
جایگاه پروژه در لایحه بودجه و حمایت قانونی
در لایحه بودجه ۱۴۰۴ نیز به اهمیت توسعه پروژه فیبرنوری اشاره شده و اتصال پنج میلیون نقطه از اماکن اداری، تجاری و مسکونی هدف‌گذاری شده است. تسهیلاتی نظیر کاهش ۸ درصدی حق‌السهم دولت برای اپراتورها و تأسیس صندوق توسعه فیبرنوری در همین راستا در نظر گرفته شده‌اند.
آیا روند توسعه کافی است؟ نیاز به راهکارهای مکمل
با وجود رشد ۲۱۶ درصدی پوشش از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲، گزارش‌ها نشان می‌دهد که شیب رشد در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته و در بهمن‌ماه تنها ۱۶ درصد افزایش نسبت به سال گذشته ثبت شده است. این روند نشان می‌دهد که توسعه پروژه فیبرنوری به راهکارهای مکملی مانند فرهنگ‌سازی، کاهش قیمت تجهیزات، تسهیل فرآیند نصب و ارائه تعرفه‌های رقابتی نیاز دارد.
آینده توسعه پروژه فیبرنوری در گرو تغییر نگاه راهبردی
در مجموع، توسعه پروژه فیبرنوری تا کنون پیشرفت نسبی داشته اما برای دستیابی به اهداف بزرگ این پروژه، باید تمرکز از صرف پوشش به سمت اتصال واقعی و پایدار کاربران سوق پیدا کند. اصلاح سیاست تعرفه‌گذاری، افزایش مشوق‌ها، تسهیل فرآیندهای اجرایی و ارائه خدمات با کیفیت، گام‌هایی است که باید بدون وقفه برداشته شود تا کشور بتواند به سطح کشورهای پیشرفته در حوزه اینترنت ثابت نزدیک شود.
