خونریزی مغزی چیست و چرا رخ می‌دهد؟
خونریزی مغزی (Hemorrhagic Stroke) زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از رگ‌های خونی داخل مغز پاره شده و خون به بافت‌های اطراف نشت می‌کند. به گفته این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، خون آزاد شده در مغز باعث فشرده شدن سلول‌های عصبی (نورون‌ها) شده و آسیب‌های جدی و دائمی به همراه دارد. این عارضه بسته به محل وقوع، انواع مختلفی مانند خونریزی داخل بافت مغز، خونریزی زیر عنکبوتیه و خونریزی اپیدورال دارد.
شایع‌ترین علت و علائم خونریزی مغزی
دکتر صفرپور با بیان اینکه عوامل متعددی می‌توانند منجر به این عارضه شوند، بر یک عامل اصلی تاکید کرد:
«شایع‌ترین علت خونریزی‌های مغزی، فشار خون بالا است.»
فشار خون کنترل‌نشده می‌تواند به دیواره رگ‌های مغز آسیب رسانده و در نهایت منجر به پارگی آن‌ها شود. سایر عوامل خطرساز عبارتند از:
- ضربه به سر: ناشی از تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع یا آسیب‌های ورزشی.
- آنوریسم مغزی: وجود یک حباب یا کلاف ضعیف در دیواره رگ‌های مغز که مستعد پارگی است.
- مصرف بیش از حد داروهای ضدانعقاد: داروهایی مانند وارفارین اگر به درستی کنترل نشوند، خطر خونریزی را افزایش می‌دهند.
- سوءمصرف مواد محرک: موادی مانند کوکائین و آمفتامین‌ها.
- بیماری‌های مادرزادی عروقی: ناهنجاری‌های شریانی-وریدی (AVM).
- تومورهای مغزی: برخی تومورها می‌توانند باعث خونریزی شوند.
علائم هشداردهنده‌ای که باید جدی بگیرید
این متخصص مغز و اعصاب تأکید کرد که بروز ناگهانی علائم زیر می‌تواند نشانه یک وضعیت اورژانسی باشد:
- سردرد ناگهانی و شدید: اغلب به عنوان «بدترین سردردی که فرد در عمرش تجربه کرده» توصیف می‌شود.
- تهوع و استفراغ بدون دلیل مشخص.
- اختلال در بینایی یا گفتار: مانند تاری دید، دوبینی یا ناتوانی در صحبت کردن.
- ضعف یا بی‌حسی ناگهانی: معمولاً در یک طرف بدن (صورت، دست یا پا).
- اختلال در تعادل: سرگیجه شدید یا ناتوانی در راه رفتن.
- کاهش سطح هوشیاری: از گیجی و خواب‌آلودگی شدید تا کما.
در صورت مشاهده این علائم، باید فوراً با اورژانس تماس گرفته و فرد را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل کرد.
راه‌های پیشگیری از خونریزی مغزی
دکتر صفرپور در گفت‌وگو با رادیو سلامت اظهار کرد که با رعایت برخی نکات ساده می‌توان خطر بروز این عارضه را به میزان قابل توجهی کاهش داد:
- کنترل منظم فشار خون: مهم‌ترین و مؤثرترین راه پیشگیری.
- ورزش منظم: حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی در بیشتر روزهای هفته.
- رژیم غذایی سالم: به‌ویژه رژیم کم‌نمک برای کنترل فشار خون.
- پرهیز از ضربات به سر: استفاده از کلاه ایمنی در هنگام دوچرخه‌سواری یا ورزش‌های پرخطر.
- مدیریت دقیق داروها: مصرف صحیح داروهای کنترل فشار خون و داروهای رقیق‌کننده خون تحت نظر پزشک.
سوالات متداول
اصلی‌ترین علت خونریزی مغزی چیست؟
بر اساس اعلام متخصصان مغز و اعصاب، فشار خون بالای کنترل‌نشده شایع‌ترین و اصلی‌ترین عامل خطر برای بروز خونریزی مغزی است.
مهم‌ترین علامت هشداردهنده خونریزی مغزی کدام است؟
یک سردرد بسیار شدید و ناگهانی که فرد آن را به عنوان «بدترین سردرد عمر» خود توصیف می‌کند، یکی از کلیدی‌ترین علائم است که باید فوراً جدی گرفته شود.
آیا خونریزی مغزی همان سکته مغزی است؟
خونریزی مغزی یک نوع سکته مغزی است. سکته‌ها یا به دلیل انسداد رگ (ایسکمیک) یا به دلیل پارگی رگ (هموراژیک یا خونریزی‌دهنده) رخ می‌دهند. خونریزی مغزی نوع دوم و خطرناک‌تر آن است.
در صورت مشاهده علائم چه باید کرد؟
بدون هیچ تردیدی باید فوراً با اورژانس (شماره ۱۱۵) تماس گرفته و بیمار را در سریع‌ترین زمان ممکن به یک مرکز درمانی مجهز منتقل کرد. هر دقیقه در این شرایط اهمیت حیاتی دارد.
نتیجه‌گیری
شناخت علت و علائم خونریزی مغزی یک دانش حیاتی برای همه افراد جامعه است. این اتفاق یک اورژانس پزشکی است که زمان در آن نقشی کلیدی دارد. با کنترل فشار خون به عنوان اصلی‌ترین عامل خطر و واکنش سریع در هنگام مشاهده علائم هشداردهنده، می‌توان جان خود و عزیزانمان را نجات داد.
