یک اسکن مغزی چگونه سرعت پیری را فاش می‌کند؟
این ابزار جدید و نوآورانه، با تحلیل یک تصویر لحظه‌ای از مغز که از طریق اسکن اِم‌آرآی (MRI) به دست می‌آید، کار می‌کند. الگوریتم پیشرفته این سیستم، تغییرات ظریف و میکروسکوپی در ساختار مغز را که با افزایش سن رخ می‌دهد، شناسایی کرده و بر اساس آن، یک «ساعت بیولوژیک» برای هر فرد محاسبه می‌کند. این ساعت نشان می‌دهد که مغز و بدن یک فرد، سریع‌تر یا کندتر از سن تقویمی او در حال پیر شدن است.
اهمیت علمی ابزار جدید اندازه‌گیری سرعت پیری
پروفسور احمد حریری، استاد روانشناسی و علوم اعصاب در دانشگاه دوک، این دستاورد را یک نقطه عطف می‌داند. او می‌گوید: «نکته واقعاً جالب این است که ما با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده در میانسالی افراد، سرعت پیر شدن آن‌ها را ثبت می‌کنیم و این به ما کمک می‌کند تا احتمال ابتلای افراد به ظاهر سالم به زوال عقل را در سنین بالاتر پیش‌بینی کنیم.»
وی می‌افزاید که بیشتر «ساعت‌های پیری» موجود، به داده‌های مقطعی (یعنی مقایسه افراد مختلف در سنین متفاوت) متکی هستند، اما این ابزار جدید بر اساس داده‌های طولی (یعنی دنبال کردن وضعیت یک فرد در طول زمان) طراحی شده که دقت آن را به مراتب بالاتر می‌برد.
کاربردهای شگفت‌انگیز: از پیشگیری تا مدیریت بیماری
قدرت اصلی این فناوری در قابلیت پیش‌بینی زودهنگام آن نهفته است. این ابزار می‌تواند:
- خطر بیماری‌های مزمن را پیش‌بینی کند: مدت‌ها قبل از بروز هرگونه علائم بالینی، می‌توان خطر ابتلای فرد به بیماری‌هایی مانند آلزایمر، پارکینسون و مشکلات قلبی-عروقی را تخمین زد.
- فرصتی برای تغییر سبک زندگی فراهم کند: با آگاهی از بالا بودن سرعت پیری، افراد می‌توانند با ایجاد تغییرات مؤثر در رژیم غذایی، ورزش و سبک زندگی خود، این روند را کند کرده و برای مدتی طولانی‌تر سالم بمانند.
- به مدیریت بهتر بیماری کمک کند: هر قدر خطراتی مانند زوال عقل زودتر شناسایی شوند، احتمال کاهش سرعت پیشرفت آن‌ها با مداخلات دارویی و درمانی بیشتر می‌شود.
ابزار جدید اندازه‌گیری سرعت پیری چگونه کار می‌کند؟
سوالات متداول
ابزار جدید اندازه‌گیری سرعت پیری چگونه کار می‌کند؟
این ابزار با استفاده از یک اسکن MRI از مغز، تغییرات ساختاری مرتبط با افزایش سن را تحلیل کرده و یک «سن بیولوژیک» برای فرد محاسبه می‌کند که نشان‌دهنده سرعت واقعی پیر شدن اوست.
مهم‌ترین کاربرد این ابزار چیست؟
مهم‌ترین کاربرد آن، پیش‌بینی خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن، به ویژه زوال عقل (مانند آلزایمر)، چندین سال یا حتی چند دهه قبل از بروز علائم بالینی است.
این پیش‌بینی چه کمکی به ما می‌کند؟
با شناسایی زودهنگام خطر، افراد می‌توانند با اصلاح سبک زندگی، رژیم غذایی و انجام فعالیت‌های ورزشی، روند پیری بیولوژیک خود را کند کرده و از بروز یا پیشرفت سریع بیماری‌ها جلوگیری کنند.
چه کسانی این ابزار را توسعه داده‌اند؟
این ابزار حاصل همکاری تیمی از دانشمندان برجسته در دانشگاه دوک و دانشگاه هاروارد در آمریکا و همچنین دانشگاه اوتاگو در نیوزیلند است.
نتیجه‌گیری
ابزار جدید اندازه‌گیری سرعت پیری یک گام بزرگ به سوی پزشکی پیشگیرانه و شخصی‌سازی شده است. این فناوری که یافته‌های آن در مجله معتبر Nature Aging منتشر شده، این پتانسیل را دارد که به میلیون‌ها نفر در سراسر جهان کمک کند تا کنترل بیشتری بر سلامت و آینده خود داشته باشند و زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری را تجربه کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به وب‌سایت‌های علمی معتبر مانند SciTechDaily مراجعه کنید.
یافته‌های این پژوهش به صورت مقاله‌ای در مجله نِیچِر اِیجینگ (Nature Aging) منتشر شده است.
