وحدت ملی: فراتر از مرزهای جغرافیایی
وحدت ملی مفهومی عمیق‌تر از صرفاً زندگی کردن در کنار یکدیگر درون مرزهای یک کشور است. این مفهوم شامل:
- همدلی و همبستگی: احساس تعلق مشترک به یک سرنوشت واحد و اهمیت دادن به رفاه و امنیت دیگر هموطنان.
- اشتراک در اهداف کلان: توافق نسبی بر سر آرمان‌ها و اهداف بنیادین ملی، مانند حفظ استقلال، تمامیت ارضی، پیشرفت کشور و ارزش‌های محوری.
- پذیرش تنوع در عین وحدت: به رسمیت شناختن و احترام به تنوع‌های قومی، زبانی، مذهبی و سیاسی در چارچوب هویت ملی واحد و قانون اساسی.
- اعتماد اجتماعی: وجود سطح قابل قبولی از اعتماد میان مردم و همچنین بین مردم و حاکمیت.
اهمیت این وحدت غیرقابل انکار است؛ هیچ کشوری بدون انسجام داخلی نمی‌تواند به توسعه پایدار، امنیت باثبات و جایگاه شایسته در عرصه بین‌المللی دست یابد. وحدت، شرط لازم برای تبدیل شدن به یک ملت قدرتمند است.
مناسبت‌های ملی و مذهبی: فرصتی برای بازتولید انسجام
ایام‌الله، اعیاد مذهبی، سالگرد پیروزی انقلاب، روز قدس، انتخابات و سایر مناسبت‌های مهم ملی، ظرفیت عظیمی برای تقویت و بازتولید وحدت ملی دارند. این مناسبت‌ها می‌توانند:
- یادآور اهداف و آرمان‌های مشترک باشند: مرور چرایی و چگونگی شکل‌گیری انقلاب یا اهمیت یک رویداد مذهبی، به تحکیم مبانی فکری مشترک کمک می‌کند.
- میدانی برای نمایش همبستگی باشند: حضور یکپارچه مردم در راهپیمایی‌ها یا مراسم، تصویری قدرتمند از وحدت ملی به نمایش می‌گذارد و روحیه جمعی را تقویت می‌کند.
- فرصتی برای گفتگوی ملی باشند: می‌توان از این ایام برای ترویج گفتگو پیرامون مسائل مهم کشور و یافتن راهکارهای مشترک استفاده کرد.
- حس تعلق ملی را تقویت کنند: شرکت در آیین‌ها و مراسم مشترک، احساس تعلق به یک “ما“ی بزرگتر را زنده می‌کند.
بنابراین، این مناسبت‌ها نه فقط رویدادهایی تقویمی، بلکه فرصت‌هایی استراتژیک برای تقویت سرمایه اجتماعی کشور هستند که باید به درستی از آن‌ها بهره‌برداری شود.
آفت وحدت: اختلافات جزئی، بذرهای تفرقه
همان‌طور که وحدت عامل قدرت است، تفرقه و اختلاف عامل ضعف و آسیب‌پذیری است. باید میان “اختلاف نظر” طبیعی که لازمه پویایی جامعه است و “اختلاف‌افکنی” مخرب که وحدت ملی را نشانه می‌گیرد، تفاوت قائل شد.
گاهی اختلافات جزئی سیاسی، جناحی، سلیقه‌ای یا حتی سوءتفاهم‌های کوچک، آن‌چنان بزرگنمایی می‌شوند که اصول و منافع کلان ملی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. این اختلافات می‌توانند ناشی از عوامل زیر باشند:
- افراطی‌گری جناحی و سیاسی: ترجیح دادن منافع گروهی بر منافع ملی و تلاش برای حذف رقیب به هر قیمتی.
- منفعت‌طلبی فردی یا گروهی: تلاش برای کسب قدرت یا ثروت از طریق ایجاد شکاف و دوقطبی‌سازی در جامعه.
- جهل و تعصب: پافشاری بر عقاید نادرست و عدم تحمل دیدگاه‌های مخالف.
- تلاش هدفمند دشمنان خارجی: سرویس‌های اطلاعاتی و رسانه‌های بیگانه همواره به دنبال شناسایی و دامن زدن به گسل‌های اجتماعی، قومی، مذهبی و سیاسی در داخل کشور هستند تا انسجام ملی را تضعیف کنند.
بنابراین، هوشیاری در برابر برجسته‌سازی مسائل فرعی و تلاش برای ایجاد شکاف، وظیفه‌ای همگانی است.
راهکارهای عملی برای تقویت وحدت و انسجام
تقویت وحدت ملی نیازمند اقدامات مستمر و چندوجهی است:
- ترویج فرهنگ گفتگو، نقد منصفانه و مدارا: جامعه باید ظرفیت شنیدن نظرات مختلف (در چارچوب قانون) و نقد محترمانه را داشته باشد. رسانه‌ها و نخبگان نقش مهمی در این زمینه دارند.
- تأکید مستمر بر اشتراکات: تمرکز بر هویت ملی واحد، دین مشترک، تاریخ و فرهنگ غنی ایران، و اهداف کلانی که همه ایرانیان در آن سهیم هستند.
- نقش وحدت‌آفرین رهبران: انتظار می‌رود رهبران سیاسی، دینی، فرهنگی و اجتماعی با گفتار و کردار خود، پیام‌آور وحدت باشند و از هرگونه اظهارنظر یا اقدامی که به انسجام ملی لطمه بزند، پرهیز کنند.
- تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی: کاهش نابرابری‌ها و احساس تبعیض، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای افزایش رضایتمندی عمومی و تقویت همبستگی ملی است.
- تقویت هویت ملی در نظام آموزشی و رسانه‌ها: بازگویی افتخارات گذشته، معرفی مفاخر ملی، و ترویج عشق به ایران و نمادهای ملی.
- افشای خطوط تفرقه‌افکنی: افزایش آگاهی عمومی و سواد رسانه‌ای برای شناسایی و خنثی‌سازی تبلیغات و عملیات روانی دشمنان و جریان‌های افراطی داخلی.
حفظ وحدت؛ مسئولیتی همگانی
این تصور که حفظ وحدت ملی تنها وظیفه حاکمیت یا گروه خاصی است، نادرست است. هر شهروند ایرانی در قبال این سرمایه ملی مسئولیت دارد:
- با پرهیز از تکرار و بازنشر شایعات و محتواهای تفرقه‌انگیز در فضای مجازی و حقیقی.
- با اولویت دادن به منافع ملی در هنگام تحلیل مسائل و اتخاذ مواضع.
- با حفظ احترام متقابل با هموطنان، حتی در صورت داشتن اختلاف نظر.
- با مشارکت فعال در فعالیت‌های اجتماعی و ملی که به تقویت همبستگی کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری: وحدت، رمز عبور از چالش‌ها و کلید پیشرفت
ایران عزیز ما در طول تاریخ همواره با چالش‌ها و تهدیدات متعددی روبرو بوده و رمز موفقیت و عبور از این گردنه‌ها، همواره “وحدت کلمه” و “انسجام ملی” بوده است. در مقاطع حساس کنونی و مناسبت‌های پیش رو نیز، بیش از هر زمان دیگری نیازمند همدلی، هوشیاری و تمرکز بر اهداف مشترک هستیم. نباید اجازه داد اختلافات جزئی و گذرا، ما را از دیدن تصویر کلان منافع ملی و ضرورت حیاتی حفظ یکپارچگی کشور غافل کند. با تقویت وحدت و انسجام، می‌توانیم بر مشکلات فائق آییم و مسیر پیشرفت و سربلندی ایران اسلامی را با گام‌هایی استوارتر ادامه دهیم.
پایان/
