فرمول اصلی: خداحافظی با یارانه دولتی
در طرح جدید واردات، قیمت بنزین سوپر دیگر توسط دولت تعیین نمیشود، بلکه بر اساس “هزینه تمام شده” محاسبه میگردد. فرمول کلی به زبان ساده عبارت است از:
۱. قیمت پایه: فوب خلیج فارس (FOB)
مهمترین فاکتور در تعیین قیمت بنزین سوپر، نرخ جهانی آن در بازار خلیج فارس است. اصطلاح FOB (Free On Board) یعنی قیمت تحویل کالا روی کشتی.
در سال ۱۴۰۴، میانگین قیمت هر لیتر بنزین با اکتان ۹۵ (سوپر) در خلیج فارس حدود ۱.۲ دلار است. این عدد با نوسانات قیمت نفت خام بالا و پایین میشود.
۲. نرخ ارز: متهم ردیف اول گرانی
اینجاست که تفاوت اصلی رقم میخورد. واردکنندگان بخش خصوصی، بنزین را با “دلار آزاد” یا “دلار مرکز مبادله” خریداری میکنند، نه دلار ترجیحی.
بنابراین، اگر قیمت پایه ۱.۲ دلار باشد و نرخ دلار را (برای مثال) ۶۰ هزار تومان در نظر بگیریم، قیمت خام هر لیتر بنزین بدون هیچ هزینه اضافهای، حدود ۷۲ هزار تومان میشود.
۳. هزینههای سربار و لجستیک
اما داستان به اینجا ختم نمیشود. برای رسیدن سوخت به باک خودروی شما، هزینههای زیر به قیمت بنزین سوپر اضافه میشود:
- هزینه حمل و نقل: انتقال سوخت از کشتی به انبارها و سپس توزیع با تانکر به پمپبنزینها.
- بیمه و انبارداری: هزینه نگهداری سوخت در مخازن استاندارد.
- تبخیر و هدررفت: بنزین مادهای فرار است و درصدی از آن در مسیر حملونقل تبخیر میشود که هزینه آن روی قیمت نهایی کشیده میشود.
۴. مالیات بر ارزش افزوده و عوارض
دولت اگرچه یارانه نمیدهد، اما مالیات میگیرد. ۱۰ درصد مالیات بر ارزش افزوده (VAT) به کل مبلغ اضافه میشود. همچنین عوارض آلایندگی و عوارض شهرداری نیز بخش کوچکی از قیمت بنزین سوپر را تشکیل میدهند.
مثال عددی (فرضی) برای شفافسازی
بیایید یک محاسبه سرانگشتی برای سال ۱۴۰۴ انجام دهیم (اعداد تقریبی هستند):
| ردیف هزینه | مبلغ (تومان) |
|---|---|
| قیمت خرید (۱.۲ دلار × ۶۰,۰۰۰) | ۷۲,۰۰۰ |
| هزینههای حمل و توزیع | ۵,۰۰۰ |
| مالیات و عوارض (۱۰٪) | ۷,۷۰۰ |
| سود مجاز جایگاهدار | ۳,۰۰۰ |
| قیمت نهایی مصرفکننده | حدود ۸۷,۷۰۰ تومان |
این جدول نشان میدهد که چرا قیمت بنزین سوپر تا این حد با بنزین معمولی (سهمیهای) فاصله دارد.
چرا این تغییر لازم بود؟
شاید بپرسید چرا دولت واردات را آزاد کرد؟
- کمبود تولید داخلی: پالایشگاههای کشور توان تولید بنزین سوپر کافی را ندارند و اولویتشان بنزین معمولی است.
- ناترازی انرژی: دولت توان پرداخت یارانه برای بنزین لوکس (سوپر) را ندارد و معتقد است دارندگان خودروهای لوکس باید قیمت واقعی سوخت را بپردازند.
سوالات متداول کاربران
در ادامه به پرسشهای پرتکرار مخاطبان وبسایت پرداد خبر درباره نرخ سوخت پاسخ میدهیم:
آیا بنزین معمولی هم گران میشود؟
خیر. آزادسازی قیمت بنزین سوپر ارتباطی با بنزین سهمیهای (۱۵۰۰ تومانی) و آزاد معمولی (۳۰۰۰ تومانی) ندارد و دولت فعلاً برنامهای برای تغییر آنها اعلام نکرده است.
آیا کیفیت بنزین وارداتی تضمین شده است؟
بله. واردکنندگان موظفند بنزین با استاندارد یورو ۵ و اکتان بالای ۹۵ وارد کنند و سازمان استاندارد بر کیفیت محمولهها نظارت دارد.
آیا قیمت در تمام پمپ بنزینها یکسان است؟
احتمالاً خیر. به دلیل تفاوت در هزینههای حملونقل، ممکن است قیمت بنزین سوپر در تهران با شهرهای مرزی یا دورافتاده تفاوت جزئی داشته باشد (رقابتی شدن قیمتها).
نتیجهگیری
محاسبه قیمت بنزین سوپر در سال ۱۴۰۴، تمرینی برای مواجهه با اقتصاد آزاد است. اگرچه پرداخت مبالغ نزدیک به یک دلار برای هر لیتر بنزین برای بسیاری دشوار است، اما این تنها راه برای دسترسی پایدار به سوخت باکیفیت و جلوگیری از آسیب دیدن موتور خودروهای مدرن است. از این پس، نگاه ما به تابلوی پمپ بنزینها باید مانند نگاه به تابلوی صرافیها باشد؛ متغیر، جهانی و واقعی.
