درخشش پست عشایری ایران در دوازدهمین همایش APPU بانکوک
دوازدهمین همایش کسب و کار پستی اتحادیه پستی آسیا و اقیانوسیه (APPU) یکی از مهم ترین رویدادهای لجستیکی در سطح قاره کهن است. این رویداد که هم اکنون در بانکوک تایلند در حال برگزاری است، میزبان نمایندگان بیش از ۴۰ کشور عضو، مدیران ارشد شرکت های پستی، فعالان حوزه لجستیک و بازیگران کلیدی اقتصاد دیجیتال از سراسر جهان است.
در بخش رقابتی این همایش، کشورهای عضو پروژه های نوآورانه خود را که منجر به تحول دیجیتال و بهبود عملیات پستی شده بود، ارائه کردند. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران با دو پروژه شاخص «دستیار پستی من» و «پست عشایری» در این رقابت حضور یافت. پس از ارزیابی های دقیق کارشناسی توسط داوران بین المللی، پروژه پست عشایری ایران به عنوان یک راهکار خلاقانه و منحصر به فرد برای حل معضل دسترسی پستی جوامع سیار، شایسته دریافت جایزه نوآوری سال ۲۰۲۵ شناخته شد.
پست عشایری ایران چیست و چه مشکلی را حل می کند؟
یکی از بزرگ ترین چالش های دولت ها در ارائه خدمات به جامعه عشایری، فقدان آدرس ثابت است. سیستم های پستی سنتی بر اساس “کد پستی ده رقمی” که به یک مکان ثابت (ساختمان) اختصاص دارد، عمل می کنند. از آنجا که عشایر در فصول مختلف سال مکان خود را تغییر می دهند (ییلاق و قشلاق)، عملا از چرخه خدمات پستی، بانکی و دولتی که نیاز به آدرس دارد، حذف می شدند.
طرح پست عشایری با ارائه یک راه حل تکنولوژیک به نام “کد پستی پویا” یا Dynamic Postal Code این مانع بزرگ را از سر راه برداشته است. در این سیستم، موقعیت مکانی عشایر بر اساس مختصات جغرافیایی لحظه ای و محل استقرار فصلی آن ها در سامانه ثبت می شود. این نوآوری باعث شده است که ماموران پست بتوانند مرسولات را دقیقا در سیاه چادرها و محل اتراق عشایر تحویل دهند.
هویت بخشی مکانی و عدالت ارتباطی
اجرای پروژه پست عشایری گامی بلند در راستای تحقق عدالت اجتماعی و ارتباطی است. با داشتن یک نشانی معتبر پستی، عشایر اکنون دارای “هویت مکانی” رسمی هستند. این هویت به آن ها اجازه می دهد تا مانند شهروندان ساکن شهرها، از خدمات زیر بهره مند شوند:
- دریافت کارت ملی، شناسنامه و اسناد رسمی در محل سکونت.
- افتتاح حساب بانکی و دریافت کارت های اعتباری که نیازمند آدرس پستی است.
- دسترسی به خریدهای اینترنتی و دریافت کالا در نقاط دور افتاده.
انقلاب در اقتصاد دیجیتال عشایر با پست عشایری
یکی از مهم ترین ابعاد پروژه پست عشایری ایران که مورد توجه داوران اتحادیه پستی آسیا و اقیانوسیه قرار گرفت، تاثیر مستقیم آن بر اقتصاد خانوار عشایری است. عشایر ایران تولیدکننده بهترین محصولات دامی، صنایع دستی، فرش و گلیم هستند. تا پیش از این، به دلیل عدم دسترسی به سیستم لجستیک، آن ها مجبور بودند محصولات خود را با قیمت پایین به دلالان بفروشند.
اکنون با استقرار سرویس پست عشایری ایران، تولیدکنندگان عشایری می توانند محصولات خود را مستقیما از طریق پلتفرم های آنلاین و فروشگاه های اینترنتی به مشتریان نهایی در سراسر کشور و حتی خارج از کشور عرضه کنند. پست ایران با حضور در محل، محصولات فروخته شده را جمع آوری و ارسال می کند. این فرآیند باعث حذف واسطه ها، افزایش درآمد عشایر و رونق اقتصاد دیجیتال در مناطق کم برخوردار شده است.
دستیار پستی من؛ دیگر نوآوری ایران در تایلند
علاوه بر پست عشایری ایران، شرکت ملی پست ایران پروژه دیگری با نام «دستیار پستی من» را نیز در این همایش معرفی کرد که اگرچه جایزه اصلی را نگرفت، اما با استقبال و توجه کارشناسان روبرو شد. این پروژه یک راهکار هوشمند برای یکپارچه سازی کانال های ارتباطی با مشتریان است.
هدف از “دستیار پستی من”، تسهیل دسترسی شهروندان به خدمات پستی و اداری بدون نیاز به مراجعه حضوری است. این پلتفرم به کاربران اجازه می دهد تا تمامی مراحل از ثبت سفارش، رهگیری، مدیریت مرسولات و حتی خدمات نیابتی را از طریق یک درگاه واحد انجام دهند. ترکیب این پروژه با پست عشایری، نشان دهنده عزم پست ایران برای هوشمندسازی کامل شبکه توزیع در شهر و روستا است.
اهمیت جایزه APPU برای دیپلماسی پستی ایران
اتحادیه پستی آسیا و اقیانوسیه (APPU) به عنوان یک نهاد بین دلی وابسته به اتحادیه جهانی پست (UPU)، نقش مهمی در سیاست گذاری های پستی منطقه دارد. دریافت جایزه نوآوری از این نهاد، مهر تاییدی بر استانداردهای فنی و اجرایی شرکت ملی پست ایران است.
این جایزه نشان می دهد که ایران نه تنها در زمینه پست سنتی، بلکه در ارائه راهکارهای خلاقانه برای حل معضلات جهانی (مانند خدمات رسانی به جمعیت های سیار) پیشرو است. موفقیت طرح پست عشایری ایران می تواند به عنوان یک مطالعه موردی (Case Study) برای سایر کشورهای عضو که دارای جمعیت عشایری یا روستایی پراکنده هستند، مورد استفاده قرار گیرد و جایگاه ایران را در دیپلماسی پستی ارتقا دهد.
سوالات متداول
پست عشایری ایران چیست و چگونه کار می کند؟
پست عشایری ایران یک سرویس نوین پستی است که با استفاده از “کد پستی پویا” و فناوری مکان محور، امکان ارسال و دریافت مرسولات پستی را برای عشایر در محل های ییلاق و قشلاق فراهم می کند.
جایزه نوآوری APPU چیست؟
این جایزه توسط اتحادیه پستی آسیا و اقیانوسیه به کشورهایی اهدا می شود که راهکارهای خلاقانه و موثری را برای بهبود خدمات پستی و حل چالش های لجستیکی ارائه کرده باشند.
پست عشایری چه فایده ای برای اقتصاد عشایر دارد؟
این طرح با فراهم کردن امکان ارسال پستی محصولات، به عشایر اجازه می دهد تا تولیدات دامی و صنایع دستی خود را مستقیما و بدون واسطه از طریق اینترنت به فروش برسانند و درآمد خود را افزایش دهند.
کد پستی پویا در طرح پست عشایری چه کاربردی دارد؟
برخلاف کد پستی سنتی که به مکان ثابت وابسته است، کد پستی پویا بر اساس مختصات جغرافیایی متغیر عشایر تعریف می شود و به آن ها هویت مکانی رسمی برای دریافت خدمات بانکی و دولتی می دهد.
نتیجه گیری
کسب جایزه نوآوری سال ۲۰۲۵ اتحادیه پستی آسیا و اقیانوسیه توسط شرکت ملی پست برای پروژه پست عشایری ایران، افتخاری ملی و نشانه ای از بلوغ فناوری در صنعت لجستیک کشور است. این طرح با تلفیق هوشمندانه فناوری و فرهنگ بومی، توانسته است شکاف دیجیتالی میان شهر و جامعه عشایری را پر کند.
اکنون عشایر غیور کشور نه تنها به خدمات پستی دسترسی دارند، بلکه می توانند به عنوان بازیگران فعال وارد عرصه تجارت الکترونیک شوند. تداوم این مسیر و توسعه طرح هایی مانند پست عشایری، می تواند تضمین کننده توسعه پایدار در مناطق کمتر توسعه یافته باشد. برای پیگیری اخبار موفقیت های ایران می توانید به وبسایت پرداد خبر مراجعه کنید.
