طی روزهای اخیر، هم‌زمان با اوج‌گیری غلظت آلاینده‌ها و وضعیت اضطراری در پایتخت، گزارش‌های متعددی از عدم دسترسی کاربران به سامانه آنلاین کیفیت هوای تهران مخابره شده است. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که شهروندان برای حفظ سلامت خود و برنامه‌ریزی تردد، بیش از پیش نیازمند رصد دقیق شاخص‌ها هستند. فاطمه کریمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا، در گفت‌وگویی تازه، دلایل فنی این اختلال و چرایی تناقض میان آمارهای رسمی و منابع خارجی را تشریح کرد.
چرا سایت کنترل کیفیت هوای تهران از دسترس خارج شد؟
با قرمز شدن وضعیت تنفسی پایتخت، حساسیت مردم نسبت به دریافت اطلاعات لحظه‌ای بیشتر شده است. به گفته مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا، دلیل اصلی از دسترس خارج شدن سایت رسمی کیفیت هوای تهران، هجوم بی‌سابقه و حجم بالای مراجعه شهروندان در بازه زمانی کوتاه بوده است. زیرساخت‌های سروری موجود توان پاسخگویی به این ترافیک سنگین را نداشته‌اند. البته این مقام مسئول اطمینان داده است که با همکاری سازمان فاوای شهرداری و اختصاص پهنای باند بیشتر، این مشکل فنی در حال برطرف شدن است تا شهروندان بتوانند بدون دغدغه از وضعیت شاخص‌ها مطلع شوند.
راز اختلاف آمارهای داخلی با سایت‌های جهانی
یکی از سوالات و ابهامات همیشگی مردم این است که چرا عددی که سایت‌های معروف هواشناسی جهانی برای کیفیت هوای تهران نشان می‌دهند، با آمار اعلام شده توسط شهرداری و محیط زیست متفاوت است؟ گاهی این اختلاف اعداد بسیار فاحش است. خانم کریمی تأکید دارد که اگرچه استانداردهای اندازه‌گیری یکسان است، اما «منابع جمع‌آوری داده» تفاوت اصلی را ایجاد می‌کنند.
نقش هوش مصنوعی و سنسورهای سفارتخانه‌ها
طبق توضیحات ارائه شده، اختلاف در اعلام شاخص کیفیت هوای تهران دو دلیل عمده دارد:
- محاسبات تقریبی هوش مصنوعی: بسیاری از سایت‌های خارجیِ هواشناسی، ایستگاه زمینی در تهران ندارند و صرفاً بر اساس داده‌های ماهواره‌ای و مدل‌سازی‌های هوش مصنوعی، یک عدد تقریبی را به عنوان شاخص آلودگی اعلام می‌کنند که دقت لازم را ندارد.
- میکروسنسورهای محدود: برخی دیگر از منابع، به داده‌های سنسورهای نصب‌شده در سفارتخانه‌های خارجی استناد می‌کنند. این میکروسنسورها دقت آنالایزرهای پیشرفته صنعتی را ندارند و مهم‌تر اینکه فقط وضعیت هوای «همان نقطه خاص» (مثلاً حیاط سفارت) را نشان می‌دهند، نه میانگین کل شهر را.
دقت بالای تجهیزات داخلی
در حال حاضر، سنجش کیفیت هوای تهران بر اساس داده‌های تجمیع‌شده از ۱۹ ایستگاه پیشرفته شهرداری و ۱۵ ایستگاه سازمان محیط زیست انجام می‌شود. این ایستگاه‌ها در نقاط مختلف شهر پراکنده شده‌اند و از آنالایزرهای دقیق و مطابق با استانداردهای روز دنیا استفاده می‌کنند. بنابراین، عددی که سامانه داخلی نشان می‌دهد، میانگین واقعی‌تر و دقیق‌تری از وضعیت تنفسی کل کلان‌شهر تهران است.
سوالات متداول درباره شاخص کیفیت هوای تهران
آیا آمارهای سایت‌های خارجی درباره آلودگی تهران معتبر است؟
اغلب این سایت‌ها از مدل‌های تخمینی یا سنسورهای محدود استفاده می‌کنند. برای تصمیم‌گیری درباره تردد یا تعطیلی مدارس، تنها مرجع رسمی و دقیق، سامانه شرکت کنترل کیفیت هواست که بر اساس ۳۴ ایستگاه سنجش در سراسر شهر عمل می‌کند.
چرا سایت کیفیت هوای تهران باز نمی‌شود؟
همانطور که اشاره شد، به دلیل افزایش ناگهانی مراجعات مردمی در روزهای آلوده، سرورهای سایت دچار کندی یا قطعی موقت می‌شوند که مسئولین در حال ارتقای پهنای باند برای رفع این مشکل هستند.
بهترین روش برای اطلاع از شاخص دقیق آلودگی هوا چیست؟
استفاده از اپلیکیشن رسمی یا مراجعه به سایت شرکت کنترل کیفیت هوا (در زمان‌هایی که در دسترس است) و همچنین پیگیری اخبار رسمی از رسانه‌های معتبر مانند پرداد خبر، مطمئن‌ترین راه برای اطلاع از وضعیت کیفیت هوای تهران است.
