طرح توانمندسازی زنان سالمند تنها : از غربالگری تا اشتغال
مهم‌ترین طرح در حال اجرا، «طرح توانمندسازی زنان سالمند تنها » است. در فاز اول این طرح که سال گذشته در ۱۷ استان اجرا شد، ۵۱ هزار زن سالمند تنها شناسایی شدند. برای این افراد، شناسنامه کامل اجتماعی، اقتصادی و سلامت تشکیل و غربالگری‌های اولیه برای تشخیص بیماری‌ها انجام شد. رئیس دبیرخانه شورای سالمندان کشور گفت: «برای هر مورد از نیازهای حمایتی، سلامت روان، سلامت جسم، اوقات فراغت و اشتغال، این افراد در سیستم ارجاع قرار گرفتند.»
وی افزود: «امسال بنا داریم این طرح را به ۲۱ استان گسترش دهیم و در صورت تأمین اعتبار، آن را در سراسر کشور اجرا کنیم. این طرح ابتکاری کشور ایران، برنامه‌ای اساسی برای ایجاد شبکه‌های اجتماعی با هدف پیشگیری از انزوا و افسردگی و ایجاد سالمندانی فعال و شاداب است.» این طرح پس از زنان سالمند تنها، برای مردان سالمند تنها نیز اجرا خواهد شد.
توسعه شهرهای دوستدار سالمند و تدوین لایحه حقوقی
یکی دیگر از برنامه‌های کلیدی، توسعه طرح بین‌المللی «شهر دوستدار سالمند» است که از سال ۹۸ در اصفهان آغاز شده و اکنون در ۱۶ استان در حال اجراست. این طرح به دنبال مناسب‌سازی فضاهای شهری برای حضور فعال سالمندان است. در کنار این برنامه، «پیش‌نویس لایحه دفاع از حقوق سالمندان» نیز آماده شده و قرار است در هفته سالمندان با حضور نخبگان و حقوقدانان نهایی و برای ارائه به هیئت دولت آماده شود. همچنین، «سند ملی سالمندان» نیز پس از بازنگری، برای تصویب نهایی در شورای ملی سالمندان بررسی خواهد شد.
از دانشگاه نسل سوم تا مراکز سلامت روان «مسرت»
دبیرخانه شورای سالمندان با همکاری نهادهای علمی، طرح‌های نوآورانه دیگری را نیز در دست اجرا دارد:
- دانشگاه نسل سوم: با همکاری دانشگاه ایران، این طرح به دنبال استفاده از پتانسیل و تجربه شهروندان ارشد برای انتقال دانش و مهارت به نسل‌های جوان‌تر است.
- مراکز «مسرت»: این طرح که مخفف «مراکز سلامت روان سالمندان» است، با ابداع دانشگاهیان و با هدف پایش مداوم سلامت روان سالمندان در حال اجراست.
- بسته سیاستی کارآفرینی سالمندان: این بسته با هدف فعال نگه داشتن سالمندان در چرخه اقتصاد و بهره‌مندی از تجربیات ارزشمند آنها تدوین شده است.
- طرح نشاط اجتماعی: با پیشنهاد دانشگاه آزاد اسلامی، این طرح با تمرکز بر تعاملات اجتماعی و بازی‌های گروهی، به دنبال تبدیل سالمندان از حالت آسیب‌پذیر به سالمندان فعال و سالم است.
- گردشگری سالمند: به عنوان بعد نهم شهر دوستدار سالمند، محورهای گردشگری مناسب‌سازی شده در شهرهای مختلف در حال برنامه‌ریزی است.
برنامه‌ریزی مبتنی بر داده و مدیریت بحران
رضازاده در پایان تاکید کرد که برای مدیریت بهتر بحران‌های ویژه سالمندان، دوره‌های آموزشی متعددی برگزار شده و «برنامه جامع مداخله در بحران» در حال تدوین است. همچنین، ایجاد «داشبورد داده‌های زنده» از نهادهای مرتبط با سالمندی در دستور کار قرار دارد تا برنامه‌ریزی‌ها بر اساس اطلاعات دقیق و لحظه‌ای صورت گیرد.
سوالات متداول؛ شناسایی زنان سالمند تنها در کشور
۱. طرح توانمندسازی زنان سالمند تنها چیست؟
این یک طرح ملی است که در آن زنان سالمند تنها شناسایی، غربالگری سلامت شده و برای نیازهای مختلفشان از جمله سلامت روان، اشتغال و اوقات فراغت، به سیستم‌های حمایتی ارجاع داده می‌شوند.
۲. شهر دوستدار سالمند به چه معناست؟
یک طرح بین‌المللی است که در آن، زیرساخت‌ها، خدمات و فضاهای شهری به گونه‌ای طراحی و مناسب‌سازی می‌شوند که برای حضور فعال، ایمن و راحت سالمندان مناسب باشند.
۳. آیا قانونی برای حمایت از حقوق سالمندان در دست تدوین است؟
بله، پیش‌نویس «لایحه دفاع از حقوق سالمندان» آماده شده و پس از بررسی نهایی توسط نخبگان، برای تصویب به هیئت دولت ارائه خواهد شد.
۴. طرح دانشگاه نسل سوم چیست؟
این طرح با هدف استفاده از دانش، مهارت و تجربه سالمندان و شهروندان ارشد برای آموزش و انتقال تجربه به نسل‌های جوان‌تر طراحی شده است.
نتیجه‌گیری: رویکردی نوین به سالمندی در ایران
مجموعه طرح‌های جامع و متنوع دبیرخانه شورای سالمندان کشور، نشان‌دهنده یک تغییر نگرش بنیادین به پدیده سالمندی در ایران است. این رویکرد جدید، سالمندان را نه به عنوان جمعیتی منفعل و نیازمند مراقبت، بلکه به عنوان شهروندانی فعال، باتجربه و دارای حقوق اجتماعی به رسمیت می‌شناسد. موفقیت این طرح‌ها می‌تواند به ارتقای چشمگیر کیفیت زندگی میلیون‌ها سالمند ایرانی و بهره‌مندی جامعه از پتانسیل‌های ارزشمند آنها منجر شود.
