مشکلات نظام سنتی: از فاکتورهای صوری تا هزینه‌های مضاعف
این کارشناس اقتصادی، یکی از بزرگترین مشکلات در فرآیند اخذ مالیات بر ارزش افزوده را مسئله «فاکتورهای صوری» و «شرکتهای صوری، جعلی و کاغذی» دانست. او گفت: «در گذشته، فرآیند مالیات‌ستانی مبتنی بر صورت‌حساب‌های کاغذی، مشکلات ساختاری متعددی داشت.
مشهورترین مشکل، همین فاکتورهای صوری بود که منجر به پرداخت هزینه‌های مضاعف مالیاتی برای فعالان اقتصادی می‌شد.» وی افزود، اعتبار مالیاتی فاکتورهای کاغذی در صورتی که شرکت صادرکننده در لیست سیاه قرار می‌گرفت، از بین می‌رفت و این موضوع هزینه‌ای ناعادلانه به مودیان شفاف و قانون‌مدار تحمیل می‌کرد.
صورت حساب الکترونیک چگونه این مشکلات را حل می‌کند؟
سازمان امور مالیاتی با هوشمندسازی روند دریافت مالیات، فصل تازه‌ای را در تاریخ مالیات‌ستانی کشور آغاز کرده است. سامانه صورت حساب الکترونیک با ثبت آنلاین و غیرقابل دستکاری تمام تراکنش‌ها، یک نظام داده‌محور را جایگزین سازوکارهای سنتی کرده است. این سیستم سه مزیت کلیدی به همراه دارد:
۱. اعتبارسنجی آنلاین و حذف شرکتهای صوری یا کاغذی
مزیت اصلی این سامانه، اعتبارسنجی برخط (آنلاین) شرکت‌هاست. این ویژگی، امکان صدور فاکتور توسط شرکتهای صوری و کاغذی را از بین می‌برد. وصالی تاکید کرد: «به کمک اعتبارسنجی، هرگونه مسئولیت فاکتور جعلی دیگر به عهده مودی دریافت‌کننده نیست و امکان رد اعتبار مالیاتی صورت‌حساب الکترونیکی که مورد تایید سامانه مودیان قرار گرفته، وجود ندارد.»
۲. کاهش بوروکراسی و حذف مراجعات حضوری
مزیت دوم، کاهش هزینه‌های اضافی و حذف مراجعات غیرضروری به ادارات مالیات است. در مدل سنتی، مودیان ناچار بودند بارها به دفاتر مالیاتی مراجعه کرده و زمان و هزینه زیادی صرف کنند. اما با صورت حساب الکترونیک، فرآیند به صورت سیستمی و غیرحضوری انجام می‌شود و نیاز به دخالت و تفسیر سلیقه‌ای ممیز به حداقل می‌رسد.
۳. تحقق عدالت مالیاتی و انضباط اقتصادی
سومین مزیت، تحقق عدالت مالیاتی است. وصالی در این باره گفت: «هنگامی که همه فعالان اقتصادی ملزم به ثبت تراکنش‌ها در سامانه الکترونیک باشند، دیگر امکان پنهان کردن فعالیت‌های اقتصادی وجود نخواهد داشت. در نتیجه، بار مالیاتی به طور عادلانه‌تری میان همه مودیان توزیع می‌شود و فشار مضاعف از دوش بخش شفاف اقتصاد برداشته خواهد شد.»
سوالات متداول
۱. مزیت اصلی سامانه صورت حساب الکترونیک چیست؟
اصلی‌ترین مزیت آن، «اعتبارسنجی آنلاین» شرکت‌هاست که به طور کامل جلوی صدور فاکتور توسط شرکتهای صوری و کاغذی را می‌گیرد و از تضییع حقوق مودیان قانون‌مدار جلوگیری می‌کند.
۲. شرکتهای صوری یا کاغذی چیست؟
به شرکت‌هایی گفته می‌شود که وجود خارجی و فعالیت اقتصادی واقعی ندارند و صرفاً بر روی کاغذ ثبت شده‌اند تا با صدور فاکتورهای جعلی، در فرآیندهای مالیاتی و اقتصادی اختلال ایجاد کنند.
۳. این سامانه چگونه به مودیان شفاف کمک می‌کند؟
با این سامانه، اگر مودی یک صورت‌حساب الکترونیک از فروشنده‌ای دریافت کند که مورد تایید سامانه قرار گرفته، دیگر نگران رد شدن اعتبار مالیات بر ارزش افزوده آن به دلیل مشکلات فروشنده نخواهد بود و مسئولیت صحت‌سنجی به عهده سیستم است.
۴. آیا با این سیستم نیاز به مراجعه به اداره مالیات کمتر می‌شود؟
بله، یکی از اهداف اصلی این طرح، حذف مراجعات حضوری غیرضروری و انجام سیستمی فرآیندهای مالیاتی است که به صرفه‌جویی قابل توجهی در زمان و هزینه فعالان اقتصادی منجر می‌شود.
نتیجه‌گیری: گامی به سوی اقتصاد شفاف و پیش‌بینی‌پذیر
اجرای کامل سامانه صورت حساب الکترونیک، فراتر از یک به‌روزرسانی فنی، یک اصلاح ساختاری مهم در نظام مالیاتی کشور است. این طرح با حذف شرکتهای صوری و ایجاد شفافیت در تراکنش‌ها، به طور مستقیم به ایجاد یک محیط کسب‌وکار باثبات و قابل پیش‌بینی کمک می‌کند؛ امری که پیش‌نیاز اصلی برای تشویق سرمایه‌گذاری، رونق تولید و افزایش اعتماد عمومی به نظام مالیاتی است.
