شکاف عمیق بین هزینه تولید و قیمت فروش تخم مرغ
مهم‌ترین چالش فعلی تولیدکنندگان، فاصله زیاد بین قیمت تمام شده و قیمت فروش محصول است. سیدفرزاد طلاکش در این باره گفت: «قیمت کنونی هرکیلو تخم مرغ درب مرغداری ۴۸ تا ۴۹ هزار تومان است، درحالیکه قیمت تمام شده برای مرغدار بدون احتساب سود از ۶۵ هزار تومان کمتر نیست.» او افزود که به دلیل اشتباهات برنامه‌ریزی و مازاد تولید خارج از روال، از ابتدای سال متوسط قیمت بالاتر از ۴۱ تا ۴۲ هزار تومان نبوده و بر این اساس، مرغداران بیش از ۴۰ هزار تومان (در هر کیلو) متضرر شده‌اند.
علت بحران چیست؟ مازاد تولید و عدم نظارت بر قیمت
دبیر فدراسیون طیور، ریشه اصلی مشکلات را در دو حوزه می‌داند. اولین مشکل، مازاد تولید روزانه ۲۰۰ تن تخم مرغ (از مجموع ۴,۴۰۰ تن تولید روزانه) است که معادل ۲۰ تا ۲۵ درصد بیش از نیاز کشور می‌باشد.
دومین مشکل، عدم وجود یک سیستم نظارتی کارآمد بر قیمت‌گذاری در سطح خرده‌فروشی است. طلاکش اظهار داشت: «در حال حاضر مغازه‌داران با قیمت‌های دلخواه اقدام به عرضه تخم مرغ می‌کنند.» او پیشنهاد طرح «شناسنامه‌دار شدن قیمت» را به وزارت جهاد کشاورزی داده است اما به گفته وی، «به‌رغم فراهم بودن زیرساخت‌ها، قانع به اجرای این موضوع نشده است که براین اساس باید پاسخگوی نوسانات فعلی باشد.»
صادرات و خرید حمایتی هم کافی نیست
در حال حاضر اقداماتی برای کنترل بازار در حال انجام است، اما به نظر می‌رسد حجم مازاد تولید آنقدر بالاست که این راهکارها کافی نبوده‌اند. دبیر فدراسیون طیور تأیید کرد: «علی‌رغم آنکه خرید حمایتی و صادرات تخم مرغ در حال انجام است، اما میزان تولید ۲۰ تا ۲۵ درصد بیش از نیاز است.» او افزود که در حال حاضر عمده صادرات تخم مرغ به کشورهای عراق، افغانستان، قطر و به میزان محدودی به کشورهای حاشیه خلیج فارس صورت می‌گیرد.
امید به تعادل بازار در ماه آینده
با وجود شرایط بحرانی فعلی، چشم‌انداز مثبتی برای ماه آینده وجود دارد. طلاکش در این باره بیان کرد: «برآوردها حاکی از آن است که طی یک ماه آینده با افزایش فعالیت صنایع غذایی، بازار تخم مرغ متعادل شود.» او دلیل این امر را فعالیت مجدد کارخانجات صنایع غذایی دانست که در حال حاضر «به‌دلیل قطعی برق با حداقل ظرفیت کار می‌کنند یا در تعطیلی به سر می‌برند» و با بازگشت به چرخه تولید، بخش قابل توجهی از مازاد تخم مرغ را جذب خواهند کرد.
سوالات متداول
۱. علت اصلی زیان مرغداران چیست؟
علت اصلی، وجود مازاد تولید ۲۰ تا ۲۵ درصدی تخم مرغ در کشور است که باعث شده قیمت فروش درب مرغداری (۴۸ تا ۴۹ هزار تومان) بسیار پایین‌تر از هزینه تمام شده تولید (بیش از ۶۵ هزار تومان) باشد.
۲. قیمت تخم مرغ درب مرغداری چقدر است؟
در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم تخم مرغ درب مرغداری بین ۴۸,۰۰۰ تا ۴۹,۰۰۰ تومان است.
۳. چرا با وجود مازاد تولید، قیمت برای مصرف‌کننده همچنان بالاست؟
به گفته دبیر فدراسیون طیور، به دلیل عدم وجود سیستم نظارتی مؤثر بر خرده‌فروشی، مغازه‌داران با قیمت‌های دلخواه اقدام به عرضه می‌کنند و سود این فاصله قیمتی به جیب تولیدکننده نمی‌رود.
۴. پیش‌بینی برای آینده بازار تخم مرغ چیست؟
انتظار می‌رود بازار طی یک ماه آینده به تعادل برسد. دلیل این پیش‌بینی، افزایش تقاضا از سوی کارخانجات صنایع غذایی پس از رفع مشکلات مربوط به قطعی برق و بازگشت آن‌ها به ظرفیت کامل تولید است.
نتیجه‌گیری: لزوم بازنگری در سیاست‌گذاری و نظارت
بحران کنونی در بازار تخم مرغ، زنگ خطری جدی برای لزوم بازنگری در سیاست‌های برنامه‌ریزی تولید و همچنین ایجاد مکانیزم‌های نظارتی کارآمد بر بازار است. در حالی که راهکارهای کوتاه‌مدت مانند صادرات و خرید حمایتی در حال اجراست، جلوگیری از تکرار چنین چرخه‌های زیان‌باری برای تولیدکنندگان، نیازمند یک استراتژی بلندمدت، پیش‌بینی دقیق نیاز بازار و استفاده از ابزارهای نوین کنترل قیمت مانند طرح «شناسنامه‌دار کردن» است.
