روایتی از مترو و فروشگاه: وقتی کالابرگ حریف گرانی نمی‌شود
در مترو، دو خانم میانسال درباره واریز یارانه صحبت می‌کنند. یکی می‌گوید: «آره دیشب ۹۰۰ تومن ریختن.» دیگری پاسخ می‌دهد: «برای من که ۳۰۰ ه.» روی پله برقی، گفتگو با خنده تلخی ادامه پیدا می‌کند: «باهاش چی کار کنیم؟» اولی به شوخی می‌گوید: «خونه بخریم قسطش رو بدیم.» و دومی با خنده پاسخ می‌دهد: «چه رویایی! کرایه خونه بدیم بهتر نیست؟»
این دغدغه‌ها در فروشگاه مواد غذایی شکل جدی‌تری به خود می‌گیرد. همزمان با شارژ کالابرگ دهک‌های چهارم تا نهم، فروشگاه شلوغ است. مردی یک کیسه برنج ایرانی ۵ کیلویی برمی‌دارد. متصدی صندوق می‌گوید: «۱۷۵ هزار تومان باید از حساب خودتان بکشید.» مرد با تعجب می‌پرسد: «مگر کالابرگم شارژ نشده؟» متصدی با حوصله توضیح می‌دهد: «قیمت برنج یک میلیون و ۳۷۵ هزار تومان است و مبلغ شارژ کالابرگ شما یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان.» مرد کارت دیگری بیرون می‌آورد و می‌گوید: «باقی را از این بکشید. این یکی پول دارد.»
صرفه‌جویی ارزی به چه قیمتی؟ تحلیل یک کارشناس
در حالی که مردم با این گرانی‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، وزیر جهاد کشاورزی اخیراً اعلام کرد که تراز تجاری کشور در حوزه کشاورزی حدود ۳ میلیارد دلار بهبود یافته است. غلامرضا نوری قزلجه گفت: «سعی ما بر شفافیت بیشتر و کاهش هزینه بودجه عمومی بوده است. مکلف هستیم با کمترین هزینه، امنیت غذایی کشور را تأمین کنیم.»
اما حسین شیرزاد، تحلیلگر حوزه توسعه کشاورزی، دیدگاه متفاوتی دارد. گفت: «صرفه‌جویی ارزی وزارت جهاد کشاورزی با کاهش بودجه کالاهای اساسی، افزایش قیمت کالاهای اساسی در بازار و به بهای کوچک شدن سفره مردم انجام شده است.» به گفته او، فسفات‌ها امسال شدیدترین افزایش قیمت را با رشد ۳۶ درصدی تجربه کرده‌اند که فشار جدیدی بر بودجه‌های زراعی وارد می‌کند.
نمونه‌های بارز افزایش قیمت در ۶ ماه اخیر
- کنسرو ماهی تن: قیمت این کالا از خرداد ماه تا کنون با دو مرحله افزایش، در مجموع ۳۵ درصد گران‌تر شده و از حدود ۸۷ هزار تومان به ۱۱۹,۹۰۰ تومان رسیده است. علت این امر، کمبود واردات تون‌ماهیان عنوان شده است.
- پنیر سفید: یک بسته پنیر ۴۰۰ گرمی که اردیبهشت ماه ۵۸ هزار تومان بود، امروز با قیمت ۷۷,۵۰۰ تومان عرضه می‌شود که نشان‌دهنده رشد ۳۴ درصدی در کمتر از شش ماه است.
- ماهی قزل‌آلا: قیمت هر کیلوگرم ماهی قزل‌آلا از ۲۴۸ هزار تومان در هفته اول شهریور، امروز به ۳۴۵ هزار تومان رسیده است.
جدول کامل قیمت کالاهای اساسی (هفته اول مهر ۱۴۰۴)
جدول کامل قیمت کالاهای اساسی (هفته اول مهر ۱۴۰۴)
قیمت‌های زیر برای هر کیلوگرم (مگر آنکه وزن دیگری ذکر شده باشد) و به تومان است.
| کالاهای اساسی | قیمت هفته جاری (هزار تومان) | قیمت هفته گذشته (هزار تومان) |
|---|---|---|
| شقه گوسفند | ۸۳۰ – ۸۵۰ | ۸۱۰ – ۸۵۰ |
| گوشت ران گوسفندی | ۱۰۴۰ – ۱۰۵۰ | ۱۰۵۰ – ۱۰۷۰ |
| گوشت سردست گوساله | ۸۷۰ – ۸۸۰ | ۸۷۰ – ۸۸۰ |
| گوشت ران گوساله | ۹۲۰ – ۹۳۰ | ۹۳۰ – ۹۵۰ |
| گوشت چرخ کرده مخلوط | ۶۹۵ – ۷۵۰ | ۶۹۵ – ۷۵۰ |
| گوشت مرغ | ۱۳۹ | ۱۳۹ |
| تخم مرغ (شانه ۳۰ عددی) | ۱۳۵ – ۱۹۰ | ۱۴۵ – ۱۹۰ |
| ماهی قزل‌آلا | ۳۴۵ | ۲۸۵ |
| پنیر سفید یو اف (۴۰۰ گرمی) | ۷۷.۵ | (۵۸ در اردیبهشت) |
| کره حیوانی (۱۰۰ گرمی) | ۶۰ – ۶۸ | ۶۰ – ۶۸ |
| شیر بطری پر چرب (۱ لیتر) | ۴۴ | ۴۴ |
| ماکارونی (۷۰۰ گرمی) | ۴۱.۲۵۰ | ۴۱.۲۵۰ |
| شکر | ۵۹ – ۶۹ | ۶۰ – ۶۹ |
| کنسرو ماهی (۱۸۰ گرمی) | ۱۱۹.۹ | ۱۰۸ |
| رب گوجه (۸۰۰ گرمی) | ۹۹.۹ | ۹۹.۹ |
| برنج هاشمی برداشت جدید | ۳۶۰ | ۳۶۰ |
| لوبیا چیتی | ۵۰۰ – ۶۰۰ | ۴۹۹ – ۵۵۰ |
| چای خارجی (۵۰۰ گرمی) | ۵۷۴.۹ | ۵۷۴.۹ |
راهکار جایگزین: خرید ارزان‌تر از میادین تره‌بار
بر اساس گزارش بانک مرکزی، شهروندان می‌توانند با خرید برخی اقلام از میادین میوه و تره‌بار، هزینه‌های خود را به شکل قابل توجهی کاهش دهند. به عنوان مثال، در هفته منتهی به ۲۸ شهریور، قیمت گوشت گوسفندی ۲۱ درصد، گوشت مرغ ۲۲ درصد، و حبوبات ۱۷ درصد ارزان‌تر از فروشگاه‌های سطح شهر در این میادین عرضه شده است.
سوالات متداول
۱. علت اصلی گرانی اخیر کالاهای اساسی چیست؟
به گفته تحلیلگران، یکی از دلایل اصلی، سیاست «صرفه‌جویی ارزی» وزارت جهاد کشاورزی است که با کاهش بودجه واردات کالاهای اساسی و نهاده‌ها، منجر به افزایش قیمت در بازار داخلی شده است.
۲. کدام کالاها بیشترین افزایش قیمت را داشته‌اند؟
در شش ماه اخیر، کالاهایی مانند کنسرو ماهی تن (۳۵ درصد)، پنیر (۳۴ درصد) و ماهی قزل‌آلا (حدود ۳۹ درصد در یک ماه) افزایش قیمت چشمگیری داشته‌اند.
۳. آیا راهی برای خرید ارزان‌تر کالاهای اساسی وجود دارد؟
بله، بر اساس گزارش بانک مرکزی، خرید از میادین میوه و تره‌بار شهرداری می‌تواند به طور میانگین ۱۵ تا ۲۵ درصد ارزان‌تر از فروشگاه‌های سطح شهر باشد.
۴. واکنش دولت به این گرانی‌ها چه بوده است؟
وزیر جهاد کشاورزی، این سیاست‌ها را در راستای بهبود تراز تجاری کشور و تأمین امنیت غذایی با کمترین هزینه توصیف کرده است.
نتیجه‌گیری: چالش تأمین امنیت غذایی پایدار
این گزارش، شکاف عمیق میان سیاست‌های کلان اقتصادی و واقعیت‌های زندگی روزمره مردم را به تصویر می‌کشد. در حالی که صرفه‌جویی ارزی یک هدف مهم ملی است، اجرای آن نباید به قیمت کاهش قدرت خرید و کوچک‌تر شدن سفره اقشار مختلف جامعه تمام شود. فعالان بازار بارها نسبت به تأمین کالاهای اساسی برای نیمه دوم سال هشدار داده‌اند و اکنون باید دید وزارت جهاد کشاورزی چه سیاستی را برای ایجاد تعادل میان این دو هدف مهم در پیش خواهد گرفت.
