چه چیزی در سنگ‌های مریخ کشف شده است؟
مریخ‌نورد استقامت نمونه‌ای از یک سنگ رسوبی با قدمت میلیاردها سال را بررسی کرده است. این نمونه‌ها دارای مواد معدنی خاصی هستند که معمولاً از واکنش شیمیایی بین گِل و مواد آلی به وجود می‌آیند. جوئل هوروویتز، دانشمند سیاره‌شناسی از دانشگاه استونی بروک که سرپرستی این مطالعه را بر عهده داشته، می‌گوید: «در زمین، چنین واکنش‌هایی اغلب توسط فعالیت میکروب‌ها هدایت می‌شوند. میکروب‌ها مواد آلی را مصرف کرده و این مواد معدنی جدید را به عنوان محصول جانبی متابولیسم خود تولید می‌کنند.» این شباهت خیره‌کننده به فرآیندهای زیستی در زمین، هیجان زیادی را در جامعه علمی ایجاد کرده است.
شواهد قطعی یا یک سرنخ امیدوارکننده از حیات در مریخ؟ (احتیاط دانشمندان)
با وجود هیجان ناشی از این کشف، جامعه علمی بر لزوم احتیاط تاکید دارد. هوروویتز هشدار می‌دهد: «این فقط یک نشانه زیستی بالقوه است و نه اثبات قطعی حیات باستانی.» دلیل این احتیاط آن است که واکنش‌های شیمیایی مشابهی می‌توانند در اثر فرآیندهای غیر بیولوژیکی (آبیوتیک) نیز رخ دهند. با این حال، این یافته‌ها این نظریه را که سیاره سرخ همیشه به اندازه امروز خشک و غیرقابل سکونت نبوده، تقویت می‌کند. به نظر می‌رسد مریخ در گذشته دور خود دارای آب مایع فراوان بوده و این نمونه‌ها نیز دقیقاً از مکانی که زمانی یک دلتای رودخانه‌ای باستانی بوده، به دست آمده‌اند.
آینده تحقیقات: بازگشت نمونه‌ها به زمین
مریخ‌نورد استقامت که از سال ۲۰۲۱ در سطح مریخ در حال کاوش است، وظیفه مهم دیگری نیز دارد: جمع‌آوری و بسته‌بندی نمونه‌های سنگی برای یک مأموریت آینده به نام «بازگرداندن نمونه از مریخ» (Mars Sample Return). دانشمندان معتقدند که پاسخ قطعی به سوال وجود حیات در مریخ، تنها زمانی ممکن خواهد بود که این نمونه‌های ارزشمند به آزمایشگاه‌های پیشرفته روی زمین منتقل شده و با دقیق‌ترین ابزارها مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. کشف اخیر، اهمیت این مأموریت آینده را دوچندان می‌کند.
نتیجه‌گیری: یک گام بزرگ در جستجوی حیات فرازمینی
هرچند تیتر «ناسا وجود حیات در مریخ را تأیید کرد» هنوز یک آرزوی علمی است، اما کشف اخیر مریخ‌نورد استقامت بدون شک یک گام بزرگ و تاریخی در مسیر رسیدن به آن است. این یافته، قوی‌ترین سرنخ و امیدوارکننده‌ترین انگیزه‌ای است که تاکنون برای ادامه جستجو و مهم‌تر از آن، تلاش برای آوردن قطعاتی از سیاره سرخ به خانه به دست آمده است. بشر شاید بیش از هر زمان دیگری به پاسخ یکی از بزرگترین سوالات تاریخ خود نزدیک شده باشد.
سوالات متداول
۱. آیا ناسا وجود حیات در مریخ را تایید کرده است؟
خیر. ناسا وجود حیات را «تأیید نکرده» است. یافته‌های جدید تنها «نشانگرهای زیستی بالقوه» هستند، یعنی شواهدی که می‌توانند ناشی از حیات باشند اما هنوز به طور قطعی اثبات نشده‌اند.
۲. شواهد جدیدی که پیدا شده چیست؟
شواهد جدید، وجود مواد معدنی خاصی در سنگ‌های باستانی مریخ است که روی زمین، اغلب توسط فعالیت میکروب‌ها و واکنش آن‌ها با مواد آلی تولید می‌شوند.
۳. چرا این شواهد قطعی نیستند؟
زیرا فرآیندهای شیمیایی مشابهی که این مواد معدنی را ایجاد می‌کنند، می‌توانند به صورت غیر بیولوژیکی (بدون وجود حیات) نیز رخ دهند. دانشمندان برای نتیجه‌گیری قطعی به شواهد بیشتری نیاز دارند.
۴. قدم بعدی برای اثبات وجود حیات در مریخ چیست؟
مهم‌ترین قدم بعدی، مأموریت «بازگرداندن نمونه از مریخ» است. در این مأموریت، نمونه‌هایی که مریخ‌نورد استقامت جمع‌آوری کرده به زمین آورده می‌شوند تا در آزمایشگاه‌های پیشرفته با ابزارهای بسیار دقیق‌تری تحلیل شوند.
