دریافت پیامک جریمه رانندگی، به خصوص زمانی که اطمینان دارید مرتکب تخلفی نشده‌اید، می‌تواند تجربه‌ای بسیار آزاردهنده و frustransing باشد. ممکن است خودروی شما در پارکینگ منزل بوده اما جریمه سرعت غیرمجاز در شهری دیگر برایتان ثبت شده باشد، یا شاید افسر راهنمایی و رانندگی در تشخیص پلاک خودرو دچار اشتباه شده باشد.
در چنین شرایطی، بسیاری از شهروندان به دلیل ناآگاهی از حقوق قانونی خود یا ترس از فرآیندهای اداری طولانی، ترجیح می‌دهند جریمه رانندگی را پرداخت کنند. اما واقعیت این است که پلیس راهور ناجا سازوکارهای مشخص و مدونی را برای رسیدگی به شکایات و اعتراض به جریمه رانندگی در نظر گرفته است که در بسیاری از موارد منجر به کسر یا حذف کامل جریمه رانندگی می‌شود.
فرآیند اعتراض به خلافی خودرو، بسته به نوع جریمه و مبلغ آن، مسیرهای متفاوتی دارد؛ از مراجعه ساده به دفاتر پلیس +۱۰ برای اعتراضات اولیه گرفته تا ارجاع به واحدهای رسیدگی به تخلفات رانندگی (اجراییات) برای موارد پیچیده‌تر. آگاهی از این مسیرها، مدارک مورد نیاز و مهلت‌های قانونی، کلید موفقیت شما در احقاق حقتان است. این مقاله با هدف توانمندسازی رانندگان و مالکان خودرو، به عنوان یک نقشه راه کامل، تمامی مراحل قانونی و نکات کلیدی را برای حذف جریمه‌های ناحق بررسی می‌کند.
تأکید می‌شود که این راهنما بر اساس آخرین قوانین و رویه‌های اجرایی پلیس راهور تدوین شده است.
آیا اعتراض به هر نوع جریمه‌ای امکان‌پذیر است؟ (دسته‌بندی انواع جریمه)
پیش از شروع فرآیند اعتراض، باید نوع جریمه خود را بشناسید، زیرا شانس موفقیت و روش اعتراض در هر کدام متفاوت است.
۱. جریمه‌های الصاقی (برگه زیر برف‌پاک‌کن)
در این نوع، افسر پلیس برگه جریمه را صادر کرده و بر روی خودروی پارک شده (که راننده در آن حضور ندارد) قرار می‌دهد. اعتراض به این نوع جریمه‌ها معمولاً سخت‌تر است، زیرا افسر ادعا می‌کند که تخلف را مستقیماً مشاهده کرده است. با این حال، اگر بتوانید ثابت کنید که خودرو در آن زمان در مکان دیگری بوده، شانس موفقیت دارید.
۲. جریمه‌های تسلیمی (تحویل به راننده)
در این حالت، افسر پلیس پس از متوقف کردن خودرو و رؤیت مدارک، قبض جریمه را به دست راننده می‌دهد. اعتراض به جریمه‌های تسلیمی بسیار دشوار است، زیرا امضای قبض یا دریافت آن به منزله پذیرش تخلف تلقی می‌شود، مگر اینکه اشتباهات فاحشی در ثبت مشخصات رخ داده باشد.
۳. جریمه‌های دوبرگی (عدم توقف)
این جریمه زمانی صادر می‌شود که افسر دستور ایست می‌دهد اما راننده (عمداً یا سهواً) توقف نمی‌کند. در این حالت، یک جریمه برای تخلف اصلی و یک جریمه برای عدم توجه به ایست پلیس صادر می‌شود. احتمال خطا در ثبت پلاک در این روش بالاست و شانس موفقیت در اعتراض نیز وجود دارد.
۴. جریمه‌های دوربینی (ثبت هوشمند)
این رایج‌ترین نوع جریمه رانندگی در حال حاضر است. دوربین‌های هوشمند پلاک خودرو را ثبت می‌کنند. اگرچه دقت این سیستم‌ها بالاست، اما خطاهای سیستمی در خواندن پلاک (به خصوص در هوای بارانی یا پلاک‌های مخدوش) رخ می‌دهد. این نوع جریمه‌ها بیشترین آمار قبولی در اعتراض را دارند، زیرا عکس تخلف به عنوان سند موجود است و قابل بازبینی است.
۵. جریمه‌های نمره منفی
اعتراض به نمره منفی نیز فرآیند خاص خود را دارد و معمولاً در واحدهای اجراییات بررسی می‌شود.
مرحله اول: اعتراض اولیه از طریق دفاتر پلیس +۱۰ (برای مبالغ کمتر و موارد ساده)
اگر مبلغ خلافی شما کمتر از یک میلیون تومان است یا اعتراض شما به یک تخلف خاص و موردی است، اولین قدم مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس +۱۰) است.
مدارک مورد نیاز: اصل کارت ملی مالک خودرو، کارت خودرو (یا سند مالکیت)، و فرم تکمیل‌شده درخواست اعتراض (که در دفتر به شما داده می‌شود).
فرآیند: شما با مراجعه به یکی از این دفاتر، لیست خلافی خود را دریافت کرده و موارد مورد اعتراض را مشخص می‌کنید. متصدی دفتر، شکایت شما را در سیستم ثبت می‌کند. این درخواست به مرکز اجرائیات راهور ارسال می‌شود.
زمان پاسخگویی: معمولاً نتیجه اعتراض ظرف مدت ۲۴ ساعت تا چند روز از طریق پیامک به شما اطلاع داده می‌شود. اگر سیستم اعتراض شما را بپذیرد، جریمه حذف یا کسر می‌شود. اگر رد شود، می‌توانید به مرحله بعدی (واحدهای رسیدگی) بروید.
نکته مهم: در این مرحله، معمولاً اعتراض به جریمه‌های دوربینی که عکس واضحی ندارند یا خطای سیستمی در آن‌ها محرز است، به سرعت پذیرفته می‌شود.
مرحله دوم: مراجعه به واحدهای رسیدگی به تخلفات رانندگی (اجراییات)
اگر مبلغ جریمه رانندگی شما بیش از یک میلیون تومان است، یا اگر به نتیجه اعتراض در مرحله اول (پلیس +۱۰) قانع نشده‌اید، باید به صورت حضوری به واحدهای رسیدگی به تخلفات رانندگی (که معمولاً در مناطق مختلف راهور مستقر هستند) مراجعه کنید.
هیئت رسیدگی ماده ۵ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی
در این مراکز، هیئتی متشکل از یک قاضی (نماینده دادگستری) و یک کارشناس راهنمایی و رانندگی به شکایت شما رسیدگی می‌کنند. این بالاترین مرجع برای اعتراض به جریمه‌های رانندگی است و رأی صادره توسط این هیئت، قطعی و لازم‌الاجرا است و دیگر قابل اعتراض مجدد نخواهد بود.
مدارک لازم برای مراجعه به اجراییات:
- اصل و کپی کارت شناسایی معتبر مالک (کارت ملی و شناسنامه).
- اصل و کپی کارت خودرو و سند مالکیت (برگ سبز).
- فرم تکمیل‌شده درخواست تجدیدنظر (که در محل ارائه می‌شود).
- هرگونه سند و مدرک اثبات‌کننده (مانند فاکتور تعمیرگاه، بلیت سفر، یا نامه مأموریت که ثابت کند خودرو در زمان جریمه در مکان دیگری بوده است).
فرآیند رسیدگی: در این جلسه، قاضی و کارشناس با بررسی سوابق، عکس‌های دوربین (در صورت موجود بودن) و دفاعیات شما، تصمیم‌گیری می‌کنند. در بسیاری از موارد، اگر راننده سابقه خوبی داشته باشد و دلایل موجهی ارائه دهد، قاضی ممکن است بخشی از جریمه را ببخشد یا آن را تعدیل کند.
مهلت قانونی برای اعتراض به جریمه رانندگی چقدر است؟
بر اساس قانون، شما از تاریخ صدور یا ابلاغ جریمه، ۶۰ روز (دو ماه) فرصت دارید تا جریمه را پرداخت کنید یا به آن اعتراض نمایید. اگر در این مدت اقدامی نکنید، مبلغ جریمه (در مورد جریمه‌های تسلیمی، الصاقی و خودداری) **دو برابر** خواهد شد. البته توجه داشته باشید که جریمه‌های دوربینی دو برابر نمی‌شوند. اعتراض پس از دو برابر شدن جریمه نیز امکان‌پذیر است، اما معمولاً تنها اصل جریمه قابل بررسی است و مبلغ دو برابر شده به سختی بخشیده می‌شود، مگر با دلایل بسیار قوی.
نکات طلایی و فوت‌وفن‌های موفقیت در اعتراض به جریمه رانندگی
۱. مدارک مثبته را دست‌کم نگیرید: ادعای شفاهی کافی نیست. اگر می‌گویید در سفر نبوده‌اید، پرینت حساب بانکی که تراکنش شما در شهر خودتان را نشان می‌دهد، گواهی اشتغال به کار، یا فاکتور خرید از فروشگاهی در شهر خودتان در همان ساعت جریمه، می‌تواند سند نجات شما باشد.
۲. بررسی دقیق عکس دوربین: در جریمه‌های دوربینی، حتماً درخواست رؤیت عکس را بدهید. گاهی اوقات سایه، گل‌آلود بودن پلاک یا مخدوش بودن آن باعث می‌شود سیستم پلاک شما را به اشتباه بخواند (مثلاً عدد ۲ را ۳ بخواند). این موارد به راحتی قابل اثبات و حذف هستند.
۳. برخورد محترمانه و منطقی: در مواجهه با قاضی و کارشناس در هیئت رسیدگی، حفظ آرامش و ارائه استدلال‌های منطقی بسیار موثرتر از عصبانیت و فرافکنی است.
۴. استعلام و پرداخت اقساطی: اگر مبلغ جرایم شما سنگین است (بالای ۳ میلیون تومان) و خودرو توقیف شده است، می‌توانید در واحدهای اجراییات درخواست تقسیط جرایم را بدهید تا بتوانید خودرو را ترخیص کنید.
سوالات متداول (FAQ) در مورد اعتراض به جریمه رانندگی
۱. آیا می‌توانم به صورت اینترنتی و آنلاین به جریمه رانندگی اعتراض کنم؟
در حال حاضر، سیستم جامع و کاملی برای ثبت اعتراض به تمامی جرایم به صورت کاملاً آنلاین وجود ندارد و مراجعه به دفاتر پلیس +۱۰ یا مراکز اجراییات همچنان روش اصلی است. با این حال، در برخی موارد خاص و از طریق اپلیکیشن‌ها یا سایت‌های مرتبط با پلیس راهور (مانند سامانه راهور ۱۲۰)، امکان مشاهده جزئیات و عکس تخلفات وجود دارد که می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری برای اعتراض حضوری کمک کند. پیگیری اخبار جدید در این زمینه توصیه می‌شود، زیرا خدمات الکترونیک دائماً در حال توسعه هستند.
۲. آیا اعتراض به جریمه رانندگی باعث دو برابر شدن مبلغ آن می‌شود؟
خیر، خودِ عمل اعتراض باعث افزایش مبلغ نمی‌شود. اما باید به مهلت ۶۰ روزه توجه کنید. اگر فرآیند اعتراض شما طولانی شود و از مهلت ۶۰ روزه بگذرد و در نهایت اعتراض شما رد شود، ممکن است جریمه مشمول قانون دو برابری شود (اگر از نوعی باشد که دو برابر می‌شود). بنابراین، توصیه می‌شود اعتراض را در روزهای ابتدایی پس از ثبت جریمه رانندگی انجام دهید.
۳. اگر پیامک جریمه رانندگی برایم نیامده باشد اما در خلافی ثبت شده باشد، آیا می‌توانم اعتراض کنم؟
بله، قطعاً. عدم دریافت پیامک (به دلیل تغییر شماره، مشکلات شبکه و…) مانع حق اعتراض نیست. شما می‌توانید با دریافت پرینت خلافی از پلیس +۱۰ و مشاهده تاریخ ثبت جریمه رانندگی، در صورتی که هنوز در مهلت قانونی هستید یا دلایل موجهی برای بی‌اطلاعی دارید، اعتراض خود را ثبت نمایید.
۴. آیا برای اعتراض به جریمه‌های سنگین و توقیف خودرو، حتماً باید مالک خودرو مراجعه کند؟
بله، حضور مالک قانونی خودرو (کسی که سند سبز به نام اوست) یا وکیل قانونی او (با وکالت‌نامه محضری معتبر که در آن حق اعتراض به جرایم رانندگی قید شده باشد) برای ثبت اعتراض در مراحل نهایی و واحدهای اجراییات الزامی است. بستگان درجه یک بدون وکالت‌نامه معمولاً نمی‌توانند این کار را انجام دهند.
۵. آدرس مراکز رسیدگی به تخلفات رانندگی (اجراییات) در تهران کجاست؟
در تهران چندین مرکز اصلی برای این کار وجود دارد که هر کدام مناطق خاصی را پوشش می‌دهند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: منطقه ۱۰ (خیابان قزوین، نرسیده به خیابان آزادی)، منطقه ۱۴ (خیابان نبرد، میدان نبرد)، منطقه ۱۶ (خیابان بعثت)، منطقه ۲۰ (شهرری)، و منطقه ۲۱ (تهرانسر). برای یافتن نزدیک‌ترین مرکز به محل سکونت خود، می‌توانید از دفاتر پلیس +۱۰ راهنمایی بخواهید.
نتیجه‌گیری: حق اعتراض، ابزاری برای عدالت و نظم
در نهایت، باید دانست که فرآیند اعتراض به جریمه رانندگی، حقی است که قانون‌گذار برای جلوگیری از تضییع حقوق شهروندان در نظر گرفته است. اگرچه سیستم‌های هوشمند و افسران پلیس با دقت عمل می‌کنند، اما احتمال خطا همواره وجود دارد. با آگاهی از این حقوق و پیگیری صحیح و قانونی، نه تنها می‌توانید از پرداخت هزینه‌های ناحق جلوگیری کنید، بلکه به بهبود دقت و کارایی سیستم نظارتی کشور نیز کمک می‌نمایید. پس اگر به جریمه‌ای شک دارید، با در دست داشتن مدارک، درنگ نکنید و از مسیرهای قانونی اقدام نمایید.
