فصلنامه آماری شاخص‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات پاییز ۱۴۰۳، وضعیت شاخص‌های مختلف کیفیت شبکه‌های ثابت و پهن‌باند را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد و در این گزارش، به تحلیل وضعیت پوشش فیبر نوری در کشور و آمار اشتراک اینترنت ثابت پرداخته است. در این مقاله، با بررسی این آمارها، به دلایل رشد یا عدم رشد پوشش فیبر نوری و مشکلات مربوط به اشتراک‌های اینترنت ثابت پرداخته می‌شود.

وضعیت پوشش فیبر نوری در ایران

فصلنامه آماری شاخص‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات پاییز ۱۴۰۳ به تازگی توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) منتشر شده است. این گزارش، که به صورت فصلی ارائه می‌شود، وضعیت شاخص‌های مختلف کیفیت شبکه‌های ثابت و پهن‌باند را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد و به طور خاص به بررسی وضعیت پوشش فیبر نوری در کشور پرداخته است. براساس اطلاعات موجود در این گزارش، تعداد کل مشترکین تحت پوشش فیبر نوری در کشور به ۸ میلیون و ۶۹ هزار و ۵۶۵ خانوار رسیده است.

این آمار به وضوح نشان می‌دهد که پوشش فیبر نوری در ایران در ۳ فصل اخیر هیچ رشد چشمگیری نداشته است. به عبارت دیگر، به نظر می‌رسد که توسعه شبکه فیبر نوری از بهار تا پاییز ۱۴۰۳ بدون تغییر باقی مانده است و این وضعیت، به رغم رونق ارتباطات دیجیتال در دیگر بخش‌ها، به نوعی نشان‌دهنده مشکل جدی در توسعه زیرساخت‌های این تکنولوژی در کشور است.

چالش‌ها و مشکلات پوشش فیبر نوری در ایران

تعداد شهرهایی که تحت پوشش فیبر نوری قرار دارند، طی سه ماهه سوم سال ۱۴۰۳ همچنان ۴۳۲ شهر باقی مانده است. از این میان، تنها ۱۷۰ شهر، که حدود ۳۹ درصد از کل شهرها را تشکیل می‌دهند، توانسته‌اند پوشش بالای ۶۰ درصد از شبکه فیبر نوری را به خود اختصاص دهند. همچنین ۵۲ شهر دیگر دارای پوشش ۳۰ تا ۶۰ درصدی هستند و ۲۱۰ شهر باقی‌مانده نیز پوشش کمتر از ۳۰ درصد دارند.

این گزارش نشان می‌دهد که علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته برای گسترش فیبر نوری، هنوز هم فاصله زیادی تا دسترسی کامل به این شبکه در سطح کشور وجود دارد. با توجه به اهمیت روزافزون دسترسی به اینترنت پرسرعت و نیاز به این تکنولوژی برای رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی، عدم توسعه سریع‌تر پوشش فیبر نوری می‌تواند مشکلات متعددی را برای کشور به همراه داشته باشد.

آمار اشتراک‌های اینترنت ثابت و تأثیر آن بر رشد پوشش فیبر نوری

در بخش دیگری از گزارش، آمار اشتراک‌های اینترنت ثابت به تفکیک تکنولوژی‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. طبق آمار، فناوری «X-DSL» با ۷۰.۴۷ درصد، بیشترین سهم بازار در این حوزه را به خود اختصاص داده است. فناوری‌های «TD-LTE»، «FTTH» و «Wifi» نیز به ترتیب با ۲۱.۷۴، ۴.۳ و ۳.۴۸ درصد، در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این تقسیم‌بندی نشان می‌دهد که تکنولوژی‌های قدیمی‌تر همچنان تسلط زیادی بر بازار اینترنت ثابت دارند، در حالی که تکنولوژی‌های نوین مانند فیبر نوری هنوز نتوانسته‌اند سهم قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص دهند.

از این رو، می‌توان نتیجه گرفت که یکی از دلایل رشد نکردن سریع پوشش فیبر نوری در ایران، عدم پذیرش سریع این تکنولوژی توسط مشترکان و همچنین عدم تطابق هزینه‌های بالای نصب و راه‌اندازی شبکه‌های فیبر نوری با قدرت خرید مصرف‌کنندگان است. علاوه بر این، رقابت با دیگر تکنولوژی‌های موجود مانند «X-DSL» که هزینه کمتری دارند، یکی از عوامل بازدارنده در این زمینه است.

آمارهای تغییر ناپذیر اشتراک‌های اینترنت ثابت

نمودارهای مقایسه‌ای آمار تعداد اشتراک‌های باند پهن اینترنت ثابت نیز نشان می‌دهد که تعداد مشترکان پهن‌باند ثابت از زمستان سال ۱۴۰۰ تا کنون تغییر محسوسی نداشته و تقریباً ثابت باقی مانده است. این وضعیت، همزمان با ثابت بودن تعداد مشترکین فیبر نوری در کشور، به مشکلاتی در روند توسعه اینترنت ثابت و به طور خاص پوشش فیبر نوری اشاره دارد که باید در سیاست‌گذاری‌های کلان در این زمینه مورد توجه قرار گیرد.

دلیل اصلی رشد نکردن پوشش فیبر نوری در کشور

در بررسی دلایل رشد نکردن پوشش فیبر نوری، به عوامل متعددی می‌توان اشاره کرد. یکی از اصلی‌ترین دلایل، هزینه بالای راه‌اندازی و نگهداری شبکه‌های فیبر نوری است که برای شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی هزینه‌های زیادی را دربر دارد. این هزینه‌ها در مقایسه با فناوری‌های قدیمی‌تر مانند ADSL یا TD-LTE که به سرمایه‌گذاری کمتری نیاز دارند، طبیعی است که باعث می‌شود توسعه شبکه‌های فیبر نوری با سرعت پایین‌تری در کشور انجام شود.

علاوه بر این، در برخی از مناطق کشور که به‌طور طبیعی مشکلات زیرساختی بیشتری دارند، راه‌اندازی و توسعه شبکه فیبر نوری به دلیل محدودیت‌های جغرافیایی و اقتصادی دشوارتر است. بنابراین، در شرایطی که دولت و بخش خصوصی به اندازه کافی به توسعه این شبکه توجه نکرده‌اند، نمی‌توان انتظار داشت که به سرعت شاهد گسترش پوشش فیبر نوری در همه نقاط کشور باشیم.

راهکارهای پیشنهادی برای توسعه پوشش فیبر نوری

برای حل مشکلات موجود و تسریع در توسعه پوشش فیبر نوری در کشور، پیشنهاداتی وجود دارد که می‌تواند به رفع این چالش‌ها کمک کند. اولاً، دولت باید سیاست‌های حمایتی بیشتری برای شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی در نظر بگیرد و بسته‌های حمایتی برای کاهش هزینه‌های نصب و راه‌اندازی شبکه‌های فیبر نوری ارائه دهد. ثانیاً، ارتقای فرهنگ استفاده از اینترنت پرسرعت و ایجاد آگاهی در میان مردم درباره مزایای شبکه‌های فیبر نوری می‌تواند به پذیرش سریع‌تر این تکنولوژی کمک کند.

علاوه بر این، بهبود همکاری‌ها بین بخش دولتی و خصوصی در زمینه توسعه زیرساخت‌های فیبر نوری و ارائه تسهیلات به شرکت‌های خصوصی برای گسترش این شبکه‌ها در مناطق مختلف، می‌تواند روند رشد این فناوری را تسریع کند. این همکاری‌ها باید شامل تسهیل فرآیندهای قانونی و صدور مجوزهای مربوطه باشد که یکی از موانع اصلی در توسعه این شبکه‌ها به‌شمار می‌رود.

نتیجه‌گیری

با توجه به اطلاعات موجود در فصلنامه آماری شاخص‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات پاییز ۱۴۰۳، به نظر می‌رسد که پوشش فیبر نوری در کشور هنوز نتواسته به رشد مورد انتظار دست یابد. از دلایل اصلی این وضعیت می‌توان به هزینه‌های بالا، رقابت با فناوری‌های قدیمی‌تر و مشکلات زیرساختی در برخی مناطق اشاره کرد. با این حال، با اتخاذ سیاست‌های حمایتی و همکاری‌های بیشتر بین بخش‌های دولتی و خصوصی، می‌توان به آینده‌ای روشن برای توسعه پوشش فیبر نوری در کشور امیدوار بود.