جزئیات ممنوعیت واگذاری زمین در تهران به دلیل بحران آب
رئیس سازمان ملی زمین و مسکن در بخش مهمی از سخنان خود، به چالش های پایتخت پرداخت. علی نبیان به صراحت اعلام کرد: “با توجه به کمبود منابع آبی، واگذاری زمین در تهران برای ساخت مسکن ممنوع شده است.”
این اعلام ممنوعیت واگذاری زمین در تهران به معنای آن است که برنامه های دولتی مانند نهضت ملی مسکن، دیگر روی اراضی دولتی درون شهر تهران حساب باز نخواهند کرد. ممنوعیت واگذاری زمین در تهران ، که ریشه در گزارش های متعدد کارشناسی در مورد افت شدید سطح آب های زیرزمینی و فرونشست زمین دارد، یک اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از تشدید بحران زیست محیطی و خدماتی در پایتخت تلقی می شود. به نظر می رسد دولت به این نتیجه رسیده است که ظرفیت اکولوژیک تهران اشباع شده و هرگونه توسعه جدید باید به خارج از این محدوده بحرانی هدایت شود.
کارشناسان شهری معتقدند که ممنوعیت واگذاری زمین در تهران می تواند اثرات دوگانه ای داشته باشد. از یک سو، ممنوعیت واگذاری زمین در تهران می تواند به کنترل رشد بی رویه جمعیت و کاهش فشار بر خدمات عمومی کمک کند، اما از سوی دیگر، با توجه به تقاضای بالای مزمن برای مسکن در پایتخت، این سیاست ممکن است منجر به افزایش بیشتر قیمت مسکن در تهران و هجوم تقاضا به شهرهای اقماری استان البرز و قم شود، مناطقی که خود نیز با چالش های زیرساختی روبرو هستند.
ممنوعیت واگذاری زمین در تهران، اهمیت تسریع در احداث ۶۴ شهرک جدید را دوچندان می کند تا بتوانند به عنوان یک سوپاپ اطمینان عمل کنند.
گزارش جامع عملکرد سازمان ملی زمین و مسکن
علی نبیان در ادامه به ارائه آمار دقیقی از تلاش های صورت گرفته برای تامین زمین مسکن در سراسر کشور پرداخت و عملکرد دولت چهاردهم را با کل دوره اجرای طرح مقایسه کرد. این آمار نشان دهنده تمرکز ویژه دولت بر شناسایی و الحاق اراضی برای پیشبرد نهضت ملی مسکن است.
شناسایی و الحاق اراضی جدید
وی اظهار کرد: “طی یک سال گذشته ۱۱۵۵ هکتار زمین شناسایی شده که معادل ۱۴.۵ درصد از کل اراضی شناسایی شده از ابتدای دولت چهاردهم است.” نبیان افزود: “همچنین ۳ هزار و ۴۵۶ هکتار از اراضی شناسایی شده به محدوده شهرها الحاق شده که از این میزان ۷ هزار و ۳۴۱ هکتار معادل ۲۱ درصد مربوط به عملکرد دولت فعلی است.” این آمار نشان می دهد که فرآیند الحاق زمین به شهرها در یک سال اخیر شتاب گرفته است.
برنامه ریزی ۶ هزار هکتاری برای سال ۱۴۰۴
معاون وزیر راه و شهرسازی در مورد برنامه زمان بندی شده برای سال جاری گفت: “برنامه ریزی انجام شده بر این مبناست که ۶ هزار هکتار زمین در سال جاری (۱۴۰۴) به محدوده شهرها الحاق شود؛ ۳ هزار هکتار آن در نیمه نخست سال اجرایی شده و ۳ هزار هکتار دیگر نیز در نیمه دوم سال انجام خواهد شد.”
اجرای ماده ۹ و ۱۰ قانون جهش تولید
نبیان در خصوص اجرای قوانین بالادستی برای تامین زمین بیان کرد: “از ابتدای اجرای ماده ۹ قانون جهش تولید مسکن تاکنون ۱۴۶ هزار و ۲۷۸ هکتار زمین از منابع طبیعی به سازمان ملی زمین و مسکن تحویل شده که ۵ هزار و ۹۷۳ هکتار آن معادل ۴۰ درصد در دولت چهاردهم محقق شده است.”
وی همچنین به ماده ۱۰ (اراضی مازاد دستگاه های دولتی) اشاره کرد و گفت: “۱۴ هزار و ۵۴۵ هکتار زمین مازاد دستگاه های دولتی شناسایی شده که ۲ هزار و ۷۰۷ هکتار آن در دولت چهاردهم تحقق یافته است. برای ۷ هزار و ۷۷۵ هکتار از این اراضی سند رسمی اخذ شده که سهم دولت چهاردهم ۱۳۷۴ هکتار یعنی حدود ۱۸ درصد است.”
ظرفیت بخش خصوصی و نیروهای مسلح
معاون وزیر راه و شهرسازی بر رویکرد جدید دولت در استفاده از ظرفیت مشارکت مردمی تاکید کرد و افزود: “از ابتدای اجرای قانون، ۳ هزار و ۷۸۴ هکتار زمین از طریق توافق با اشخاص حقیقی و حقوقی تامین شده که ۷۳۴ هکتار آن در دولت چهاردهم انجام شده است.” وی همچنین از توافق با نیروهای مسلح به عنوان اقدامی راهبردی نام برد و اظهار کرد: “۱۱ هزار و ۳۰۰ هکتار زمین برای این منظور بررسی و توافق شده که ۵ هزار و ۱۰۰ هکتار آن معادل ۴۵ درصد در دولت چهاردهم صورت گرفته است.”
راه حل جایگزین تهران: احداث ۶۴ شهرک جدید در دستور کار
علی نبیان در پاسخ به چالش ممنوعیت واگذاری زمین در تهران، از برنامه کلان وزارت راه و شهرسازی برای ایجاد کانون های جمعیتی جدید خبر داد. وی تاکید کرد که توسعه شهرک های مسکونی اکنون یکی از اولویت های اصلی سازمان ملی زمین و مسکن است.
رئیس سازمان ملی زمین و مسکن اعلام کرد: “برنامه وزارت راه و شهرسازی برای احداث ۶۴ شهرک جدید در فاز اول طراحی، در حال پیگیری است.” وی افزود: “از این تعداد، ۲۲ شهرک مصوبه نهایی شورای عالی شهرسازی و معماری را دریافت کرده اند و مابقی در مراحل تصویب در شورای برنامه ریزی استان ها و انجام اصلاحات لازم هستند.”
این شهرک های جدید، که طراحی و اجرای آن ها در استان هایی مانند قم، فارس، البرز و یزد در حال انجام است، قرار است بخشی از تقاضای مسکن سرریز شده از کلانشهرها، به ویژه تهران، را جذب کنند. احداث ۶۴ شهرک جدید به دولت این امکان را می دهد که تامین زمین مسکن را بدون فشار مضاعف بر زیرساخت های شهرهای موجود، به ویژه منابع آبی، مدیریت کند.
چالش اصلی در احداث ۶۴ شهرک جدید، فراتر از تصویب در شورای عالی، تامین زیرساخت های اساسی مانند آب، برق، گاز و شبکه حمل و نقل است. بدون فراهم آوردن این زیرساخت ها پیش از اسکان جمعیت، این شهرک ها ممکن است به پروژه های ناموفق قبلی تبدیل شوند. موفقیت این طرح کلان تامین زمین مسکن، در گرو هماهنگی کامل بین وزارت راه و شهرسازی و وزارت نیرو برای تضمین منابع پایدار، به ویژه آب، در مکان یابی این شهرک های جدید است.
پیگیری مسکن اقشار خاص؛ از جزیره بوموسی تا خانوارهای پرجمعیت
معاون وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از گزارش خود به اقدامات ویژه برای تامین مسکن اقشار خاص و مناطق استراتژیک اشاره کرد.
آخرین وضعیت ساخت مسکن در جزیره بوموسی
مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن درباره وضعیت ساخت و ساز در جزیره استراتژیک بوموسی اظهار کرد: “جمعیت جزیره بوموسی به ۴ هزار نفر می رسد و برای ساخت پروژه مسکن در سال گذشته در این جزیره مسابقه سراسری را برگزار کردیم.”
نبیان تاکید کرد: “قرار بر این است که ۱۱۰ تا ۱۵۰ واحد مسکونی در این جزیره ساخته شود. مباحث ژئوتکنیک و طراحی فاز ۲ هم انجام شده و تا ۲ ماه آینده پیمانکار ساخت مسکن در این جزیره را شروع می کند.” وی افزود: “۳۲ واحد مسکن هم نیمه کاره در گذشته باقی مانده که آن را هم تکمیل و اجرا می کنیم.”
صدور بیش از ۵۲ هزار سند برای خانوارهای دارای ۳ فرزند
نبیان در مورد اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت گفت: “از آغاز اجرای قانون، سازمان ملی زمین و مسکن برای یک میلیون و ۱۵۱ هزار و ۹۶۷ نفر (خانواده) تامین زمین انجام داده است.” وی افزود: “از این تعداد، ۵۲ هزار و ۱۲۳ خانوار سند زمین خود را دریافت کرده اند و بقیه خانوارها نیز در مراحل نهایی دریافت سند قرار دارند.” این اقدام بخشی از سیاست های تشویقی دولت برای جوانی جمعیت است.
تفاهم نامه با بنیاد مسکن برای محرومان
نبیان همچنین به تامین مسکن برای اقشار محروم اشاره کرد و گفت: “تفاهم نامه ای بین وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی منعقد شده تا بخشی از دغدغه های اقشار کم درآمد در حوزه مسکن به صورت ویژه پیگیری و اجرایی شود.”
سوالات متداول؛ ممنوعیت واگذاری زمین در تهران
چرا واگذاری زمین در تهران ممنوع شد؟
به گفته رئیس سازمان ملی زمین و مسکن، دلیل اصلی ممنوعیت واگذاری زمین در تهران ، کمبود شدید منابع آبی در تهران است. این اقدام برای جلوگیری از تشدید بحران آب و فشار بر زیرساخت های پایتخت صورت گرفته است.
جایگزین دولت برای کمبود زمین در تهران چیست؟
دولت برنامه احداث ۶۴ شهرک مسکونی جدید در فاز اول طراحی را در سراسر کشور در دستور کار دارد. این شهرک ها، به ویژه در استان هایی مانند قم، فارس، البرز و یزد، قرار است تقاضای مسکن، از جمله تقاضای سرریز شده از تهران را پوشش دهند.
چند مورد از این شهرک های جدید به تایید نهایی رسیده اند؟
از مجموع ۶۴ شهرک جدید برنامه ریزی شده، ۲۲ شهرک مصوبه نهایی شورای عالی شهرسازی و معماری را دریافت کرده اند و مابقی در مراحل تصویب استانی و انجام اصلاحات هستند.
آیا ممنوعیت واگذاری زمین در تهران شامل طرح جوانی جمعیت (خانوارهای دارای ۳ فرزند) هم می شود؟
در این گزارش به صورت مشخص به این موضوع اشاره نشده است، اما اعلام شد که در کل کشور، ۵۲ هزار و ۱۲۳ خانوار دارای سه فرزند و بیشتر، سند زمین خود را دریافت کرده اند و ممنوعیت واگذاری زمین در تهران در حال اجرا است. ممنوعیت اعلام شده مربوط به واگذاری زمین در تهران برای “ساخت مسکن” به صورت انبوه (مانند نهضت ملی) است.
نتیجه گیری
تصمیم راهبردی مبنی بر ممنوعیت واگذاری زمین در تهران به دلیل بحران آب، نقطه عطفی در سیاست های توسعه شهری کشور محسوب می شود. ممنوعیت واگذاری زمین در تهران، ضمن پذیرش واقعیت های زیست محیطی پایتخت، بار سنگین اجرای نهضت ملی مسکن را به دوش پروژه های کلان دیگری مانند احداث ۶۴ شهرک جدید می اندازد.
موفقیت این استراتژی دو وجهی (محدودیت در تهران، توسعه در شهرک های جدید) به اجرای دقیق، تامین زیرساخت های لازم و مدیریت صحیح تقاضای سرریز شده از پایتخت بستگی دارد. گزارش علی نبیان نشان داد که دولت در حال فعال سازی تمام ظرفیت های قانونی، از جمله اراضی مازاد دولتی و توافق با نهادها، برای تحقق این هدف بزرگ ملی است. برای پیگیری آخرین اخبار مسکن می توانید به پرداد خبر مراجعه کنید.
