محقق ایرانی؛ این دومین سالی است که رتبه کشور در این شاخص نزولی شده است. دو سال قبل، ایران جایگاه پانزدهم دنیا را در این رتبه‌بندی داشت.
توضیحات مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی پژوهشی وزارت علوم
دکتر صمد نژادابراهیمی، مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مورد آخرین نتایج رتبه‌بندی پایگاه سکیمگو گفت: «سال گذشته ما اقدامات زیادی برای بهبود رتبه کشور در این شاخص انجام دادیم تا بتوانیم جایگاه شانزدهم را حفظ کنیم، ولی پایگاه سکیمگو امسال حدود ۲۰ روز زودتر اقدام به انتشار نتایج رتبه‌بندی کرد.»
روند افت و صعود رتبه ایران در اسکوپوس برای محقق ایرانی
وی افزود: «بر اساس داده‌های اسکوپوس، ایران امسال حدود ۲۰۰ مقاله بیشتر از کشور هلند منتشر کرده است، اما در زمانی که داده‌های پایگاه سکیمگو جمع‌آوری شد، رتبه ایران ۱۷ بود و همین رتبه در سال ۲۰۲۴ ثبت شده است.» نژادابراهیمی خاطرنشان کرد که ایران در رتبه‌بندی اسکوپوس همچنان جایگاه بهتری نسبت به آنچه در سکیمگو ثبت شده دارد.
محقق ایرانی؛ نقطه قوت ایران در رتبه‌بندی امسال
نژادابراهیمی در مورد نقطه قوت محقق ایرانی در رتبه‌بندی امسال سکیمگو توضیح داد: «اولین نقطه قوت ما در زمینه نشریات است. در سال گذشته، تعداد نشریات برتر ایران که دارای «چارک» (Q) بودند ۳۲۰ نشریه بود که خوشبختانه امسال به ۳۷۷ نشریه افزایش پیدا کرده است.»
اقدامات وزارت علوم برای بهبود وضعیت پژوهشی
وی ادامه داد: «این افزایش نشریات برتر از طریق نمایه‌سازی انجام شده است و اگر نمایه‌سازی نشریات ایرانی اتفاق نمی‌افتاد، ممکن بود رتبه علمی کشور به رتبه بیستم برسد. نمایه‌سازی در ۳ سال گذشته حدود ۵-۶ هزار مقاله به سبد مقالات ایران در اسکوپوس اضافه کرده است.»
چالش‌های مالی و بودجه‌ای در حوزه پژوهش
نژادابراهیمی در پاسخ به سوالی در مورد تغییرات بودجه پژوهش گفت: «در برنامه هفتم توسعه، عنوان شده که ۱۵ درصد از بودجه دانشگاه‌ها باید به پژوهش اختصاص یابد. با این حال، این بخش از قانون هنوز اجرایی نشده است و دانشگاه‌ها به دلیل محدودیت‌های مالی قادر به اختصاص این درصد به پژوهش نیستند.»
تأمین مالی برای پژوهش‌های علمی
وی تأکید کرد: «اگر دولت واقعاً عزم جدی برای ایجاد تغییرات در پژوهش داشته باشد، باید یک میلیارد دلار علاوه بر بودجه فعلی به پژوهش و فناوری کشور اختصاص دهد.»
رقابت با رونالدوهای علمی عربستان
وی همچنین به وضعیت رقابت علمی بین محقق ایرانی و عربستان اشاره کرد و گفت: «عربستان با سرمایه‌گذاری‌های عظیم، در حال جذب پژوهشگران برجسته است. این کشور در حال استخدام پژوهشگران و دانشمندان با پیشینه علمی قوی است که مشابه با جذب «رونالدو» در فوتبال، به عنوان «رونالدوهای علمی» شناخته می‌شوند.»
نژادابراهیمی افزود: «اگر ما به پژوهشگران خود ۱۰۰ هزار دلار در سال بدهیم، حتماً مقالات علمی خواهند نوشت و تکنولوژی را توسعه خواهند داد، اما در حال حاضر ما در بهترین حالت ۵ هزار دلار به پژوهشگران خود می‌دهیم. این در حالی است که عربستان به پژوهشگران پر استناد مبلغ بسیار خوبی پیشنهاد می‌کند.»
آینده رقابت علمی محقق ایرانی و عربستان
مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی پژوهشی در پایان گفت: «اگر عربستان با همین روند پیش برود، نه تنها محقق ایرانی و ترکیه را پشت سر خواهد گذاشت، بلکه حتی ممکن است با روسیه رقابت کند و در رتبه‌های دوازدهم یا سیزدهم دنیا قرار گیرد.»
محقق ایرانی چند دلار پژوهانه می‌گیرد؛ رقابت با رونالدوهای علمی عربستان
بر اساس تحلیل‌های صورت گرفته، ایران در حال حاضر در زمینه نشر مقالات علمی پیشرفت‌هایی داشته است، اما همچنان با مشکلاتی در حوزه تأمین مالی پژوهش و جذب پژوهشگران مواجه است. این در حالی است که عربستان با برنامه‌ریزی‌های دقیق و سرمایه‌گذاری‌های کلان، به سرعت در حال پیشرفت در عرصه علمی است و احتمالاً در سال‌های آینده با رقابت سختی در این زمینه مواجه خواهیم شد.
