مشمول غایب از نظر قانون کیست؟
علی حدادی، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری، در گفتگو با خبرنگار مهر توضیح داد: «بر اساس ماده ۵۸ قانون خدمت وظیفه عمومی، مشمول غایب به کسی گفته می‌شود که در مهلت قانونی و بدون داشتن عذر موجه، برای تعیین تکلیف وضعیت سربازی خود اقدام نکند.» این تعریف دو گروه اصلی را در بر می‌گیرد:
- افرادی که برای اعزام به دوره ضرورت احضار شده‌اند، اما خود را در موعد مقرر معرفی نمی‌کنند.
- افرادی که معافیت موقت (مانند معافیت تحصیلی) داشته‌اند و پس از پایان دوره معافیت، ظرف مدت یک ماه خود را برای تعیین تکلیف مجدد معرفی نکرده‌اند.
بررسی کامل مجازات قانونی مشمولان غایب
به گفته این حقوقدان، مجازات این افراد تنها به اضافه خدمت محدود نمی‌شود و شامل محرومیت‌های اجتماعی و حتی حبس نیز می‌گردد.
۱. اضافه خدمت
مجازات اضافه خدمت بر اساس مدت زمان غیبت تعیین می‌شود:
- غیبت در زمان صلح تا ۳ ماه: ۳ ماه اضافه خدمت.
- غیبت در زمان صلح بیش از ۳ ماه: ۶ ماه اضافه خدمت.
۲. فراری محسوب شدن و مجازات حبس
در صورتی که غیبت فرد از یک حد مشخصی فراتر رود، فراری محسوب شده و مجازات سنگین‌تری در انتظار اوست:
- غیبت بیش از یک سال در زمان صلح: علاوه بر ۶ ماه اضافه خدمت، فرد به عنوان فراری به مراجع قضایی معرفی شده و به ۶ ماه حبس محکوم خواهد شد.
- غیبت بیش از دو ماه در زمان جنگ: این مورد نیز حکم فراری داشته و مشمول مجازات‌های قانونی است.
جریمه سنگین برای کارفرمایانی که مشمول غایب استخدام کنند
قانون‌گذار برای جلوگیری از اشتغال مشمولان غایب، جرایم سنگینی را برای کارفرمایان در هر دو بخش دولتی و خصوصی در نظر گرفته است.
مجازات در بخش دولتی
بر اساس ماده ۶۳ قانون، اگر یک مسئول در دستگاه دولتی اقدام به استخدام مشمول غایب کند، در مرتبه اول به کسر نصف حقوق از ۶ ماه تا یک سال و در صورت تکرار، به انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم می‌شود.
مجازات در بخش خصوصی
کارفرمایان بخش خصوصی نیز از این قانون مستثنی نیستند. در صورت استخدام مشمول غایب:
- برای اولین بار: به دادگاه معرفی شده و به پرداخت جریمه‌ای معادل هزینه سالانه یک سرباز (در حال حاضر حدود ۱۳ میلیون تومان) محکوم می‌شوند.
- برای دفعات بعدی: جریمه به معادل هزینه سالانه سه سرباز افزایش می‌یابد.
حدادی تأکید کرد: «کارفرما نمی‌تواند ادعا کند که از وضعیت فرد اطلاع نداشته، زیرا قانوناً موظف است در هنگام استخدام، مدارک مربوط به وضعیت نظام وظیفه را بررسی کند.»
مشکلات بیمه‌ای برای مشمولان غایب
یکی دیگر از عواقب جدی استخدام مشمولان غایب، مشکلات بیمه‌ای است. اگر کارفرما فردی را که مشمول غایب است بیمه نکرده باشد و حادثه‌ای ناشی از کار برای او رخ دهد، شرکت بیمه هیچ خسارتی را پوشش نمی‌دهد و کارفرما شخصاً موظف به جبران تمام خسارات وارده خواهد بود.
سوالات متداول
اصلی‌ترین مجازات قانونی مشمولان غایب چیست؟
مجازات‌ها بسته به مدت زمان غیبت متفاوت است و شامل ۳ تا ۶ ماه اضافه خدمت، محرومیت از خدمات اجتماعی، و در صورت غیبت بیش از یک سال، تا ۶ ماه حبس به جرم فرار از خدمت می‌شود.
اگر یک شرکت خصوصی فردی را که سربازی نرفته استخدام کند، چه می‌شود؟
کارفرمای آن شرکت برای بار اول به پرداخت جریمه‌ای معادل هزینه یک سال یک سرباز و برای تکرار، به پرداخت جریمه‌ای معادل هزینه سه سرباز محکوم خواهد شد.
چه کسی مشمول غایب محسوب می‌شود؟
فردی که در مهلت قانونی پس از رسیدن به سن مشمولیت یا پس از اتمام معافیت موقت، خود را برای تعیین تکلیف سربازی معرفی نکند، مشمول غایب شناخته می‌شود.
آیا بیمه حوادث به کارگر مشمول غایب تعلق می‌گیرد؟
خیر، در صورتی که کارفرما فرد مشمول غایب را استخدام کرده باشد و حادثه‌ای حین کار رخ دهد، شرکت بیمه تعهدی در قبال پرداخت خسارت ندارد و مسئولیت کامل جبران آن بر عهده کارفرما خواهد بود.
نتیجه‌گیری
قانون خدمت وظیفه عمومی، غیبت از سربازی را یک تخلف جدی تلقی کرده و برای آن مجازات‌های چندلایه‌ای از اضافه خدمت و حبس برای فرد تا جرایم سنگین مالی برای کارفرمایان در نظر گرفته است. آگاهی از این قوانین برای تمام جوانان و مدیران کسب‌وکارها امری ضروری است تا از عواقب قانونی آن در امان بمانند. برای اطلاع از آخرین قوانین می‌توانید به درگاه رسمی سازمان وظیفه عمومی فراجا مراجعه کنید.
