فلسفه انتخاب غذاهای مخصوص شب یلدا چیست؟
شاید بپرسید چرا اکثر غذاهای مخصوص شب یلدا دارای انار یا گردو هستند؟ انار در فرهنگ ایرانی نماد شادی، زایش و خورشید است. گردو نیز نماد طول عمر و حکمت است. ترکیب این دو ماده مغذی در غذاهایی مثل فسنجان، نه تنها طبع سرد میوههایی مثل هندوانه را خنثی میکند، بلکه انرژی لازم برای بیدار ماندن در شب دراز چله را فراهم میسازد. بنابراین، حکمت آشپزی ایرانی در پشت تکتک این غذاها نهفته است.
1. خورشت فسنجان؛ پادشاه سفره یلدا
بدون شک، محبوبترین گزینه در لیست غذاهای مخصوص شب یلدا، خورشت فسنجان است. این غذای مجلسی که اصالتی شمالی دارد، با گردوی آسیاب شده و رب انار غلیظ تهیه میشود.
در شب یلدا، معمولاً فسنجان را با گوشت قلقلی یا مرغابی و اردک (در شمال کشور) میپزند. طعم ملس یا ترش فسنجان در کنار پلو زعفرانی ایرانی، هارمونی بینظیری میسازد که با حال و هوای اناری این شب کاملاً سازگار است.
2. انار پلو؛ نگین سرخ سفرهها
اگر به دنبال تنوع هستید و میخواهید مهمانانتان را سورپرایز کنید، “انار پلو” یکی از زیباترین غذاهای مخصوص شب یلدا است.
این غذا اصالتی قزوینی و شیرازی دارد و ترکیبی از برنج، دانههای انار، مرغ ریشریش شده، گشنیز خرد شده و خلال پسته است. ظاهر این غذا مانند یک تابلوی نقاشی است و عطر گشنیز تازه در آن، اشتهای هر کسی را باز میکند.
3. کلم پلوی شیرازی؛ انتخاب جنوبیها
مردم خوشذوق شیراز برای شب یلدا رسم خاصی دارند. کلم پلو شیرازی با آن کوفتهریزههای (کوفته قلقلی) فراوان و سبزیهای معطر محلی (ترخون و ریحان)، جایگاه ویژهای در میان غذاهای مخصوص شب یلدا دارد. شیرازیها معتقدند خوردن کلم در این شب، خاصیت سمزدایی دارد. این غذا معمولاً با سالاد شیرازی و ترشی سرو میشود.
4. خورش ناردون (مرغ ناردونی)
باز هم یک شاهکار از خطه مازندران. خورش ناردون یا مرغ ناردونی، یکی از لذیذترین غذاهای مخصوص شب یلدا است که مستقیماً با دانههای انار (ناردون) طبخ میشود. برخلاف فسنجان که گردو دارد، در این غذا مرغ با پیاز فراوان و دانههای انار تفت داده شده و میپزد. غلظت سس این غذا و دانههای اناری که زیر دندان میآیند، تجربهای متفاوت از طعمهای پاییزی را رقم میزند.
5. کوفته تبریزی؛ نماد همبستگی
در آذربایجان و بسیاری از مناطق ترکنشین، کوفته تبریزی یکی از ارکان اصلی غذاهای مخصوص شب یلدا است. شکل گرد کوفته نمادی از کره زمین و کامل بودن است. داخل کوفته معمولاً با آلو، گردو و پیاز داغ پر میشود که همگی نمادهای یلدایی هستند. سرو کردن یک کوفته بزرگ و تقسیم آن بین اعضای خانواده، نمادی از تقسیم شادی و برکت است.
6. سبزی پلو با ماهی؛ پیشوازی برای عید
هرچند سبزی پلو با ماهی غذای اختصاصی شب عید نوروز است، اما بسیاری از خانوادهها دوست دارند در شب یلدا نیز این غذا را سرو کنند. ماهی نماد حیات و جنبوجوش است. اگر قصد دارید این مورد را به لیست غذاهای مخصوص شب یلدا اضافه کنید، پیشنهاد میشود ماهی را به صورت شکمپر (با رب انار و گردو) طبخ کنید تا با تم یلدا هماهنگتر شود.
غذاهای سنتی فراموش شده
برخی از غذاهای مخصوص شب یلدا در گذر زمان کمرنگ شدهاند اما ارزش احیا کردن دارند:
- آش انار: که پیشتر مفصل درباره آن صحبت کردیم، گزینهای عالی برای پیشغذا است.
- خشیل: یک دسر/غذای سنتی آذربایجانی که با آرد، شیره انگور و کره محلی تهیه میشود و برای مقابله با سرمای زمستان عالی است.
- قورمه سبزی: شاید غذای خاص یلدا نباشد، اما همیشه پرطرفدارترین غذای ایرانی برای هر مهمانی بزرگی است.
ارزانترین و اقتصادیترین غذا برای شب یلدا چیست؟
سوالات متداول کاربران درباره شام یلدا
در ادامه به پرسشهای پرتکرار مخاطبان وبسایت پرداد خبر درباره منوی شب چله پاسخ میدهیم:
ارزانترین و اقتصادیترین غذا برای شب یلدا چیست؟
اگر به دنبال کاهش هزینهها هستید، “آش رشته” یا “کوکو سبزی با زرشک و گردو” گزینههایی عالی هستند. همچنین “استامبولی پلو” با تزیین انار میتواند جایگزین ارزانی برای غذاهای مخصوص شب یلدا باشد.
آیا غذای نونی برای شب یلدا مناسب است؟
بله، غذاهایی مثل “کشک بادمجان” (با تزیین انار) یا “کوفته” غذاهای نونی مجلسی هستند که بسیار هم طرفدار دارند و سفره را رنگین میکنند.
برای گیاهخواران در شب یلدا چه بپزیم؟
فسنجان گیاهی (با کدو حلوایی یا قارچ به جای گوشت) یا “دلمه برگ مو” بدون گوشت، بهترین گزینههای گیاهی در میان غذاهای مخصوص شب یلدا هستند.
چه دسری کنار شام یلدا سرو کنیم؟
علاوه بر هندوانه، “مسقطی انار”، “ژله انار” یا “چیزکیک انار” بهترین مکملها برای شام یلدا هستند که طعم غذا را تکمیل میکنند.
نتیجهگیری
انتخاب از میان غذاهای مخصوص شب یلدا، بستگی به ذائقه و بودجه خانواده شما دارد. مهم نیست که فسنجان با اردک میپزید یا یک آش انار ساده؛ مهم عشقی است که چاشنی غذا میکنید. سفره یلدا بهانهای است برای اینکه به یاد بیاوریم در فرهنگ غنی ایرانی، غذا خوردن یک آیین مقدس برای شکرگزاری و با هم بودن است. امیدواریم با ایده گرفتن از این لیست، شبی گرم، خوشمزه و خاطرهانگیز را در کنار عزیزانتان رقم بزنید. نوش جان و یلدایتان مبارک!
