شب یلدا در کدام شهر ایران طولانی تر است؟ اختلاف یک ساعته شمال و جنوب + جدول

چرا طول شب یلدا در شهرها متفاوت است؟

برای درک این تفاوت، باید نگاهی به مکانیک سماوی داشته باشیم. شب یلدا دقیقا با رویدادی به نام “انقلاب زمستانی” هم زمان است. در این زمان، خورشید به جنوبی ترین نقطه در مدار ظاهری خود نسبت به زمین می رسد و زاویه تابش آن به نیمکره شمالی به حداقل ممکن کاهش می یابد.

ایران کشوری است که فاصله زیادی بین شمالی ترین نقطه (ماکو و پارس آباد) تا جنوبی ترین نقطه (چابهار و پسابندر) دارد. قانون کلی نجوم می گوید که در نیمکره شمالی و در زمان انقلاب زمستانی، هر چه به سمت قطب شمال و عرض های جغرافیایی بالاتر برویم، طول روز کوتاه تر و طول شب بلندتر می شود. بنابراین طبیعی است که شب یلدا در شهرهای شمالی ایران طولانی تر از شهرهای جنوبی باشد.

رکوردداران طولانی ترین شب سال

بر اساس محاسبات دقیق مراکز تقویم و ژئوفیزیک، شهرهای واقع در شمال و شمال غرب ایران، بیشترین سهم را از تاریکی شب یلدا دارند. استان های اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی و گیلان در صدر این فهرست قرار می گیرند.

به عنوان مثال، مردم شهر اردبیل حدود ۱۴ ساعت و ۳۰ دقیقه را در شب یلدا سپری می کنند. این در حالی است که در همان لحظه، هموطنان جنوبی در بندرعباس شبی حدود ۱۳ ساعته را تجربه می کنند. این اختلاف یک ساعت و نیمه، نشان دهنده تاثیر شگرف عرض جغرافیایی بر طلوع و غروب خورشید است.

جدول مقایسه طول شب یلدا در مراکز استان ها

برای شفافیت بیشتر و مقایسه دقیق تر، جدول زیر مدت زمان تقریبی شب یلدا را در شهرهای شاخص کشور نشان می دهد. توجه داشته باشید که این اعداد ممکن است بسته به سال و ثانیه های دقیق نجومی، اندکی تغییر داشته باشند اما کلیت آن ثابت است:

آیا این اختلاف محسوس است؟

زمانی که صحبت از چند ثانیه اختلاف باشد، شاید محسوس نباشد؛ اما تفاوت یک ساعت و نیم بین اردبیل و چابهار کاملا قابل درک است. در شهرهای شمالی، خورشید زودتر غروب می کند و دیرتر طلوع می کند، بنابراین حس “بلندی شب” در این مناطق بسیار عمیق تر است. اما نکته جالب درباره شب یلدا این است که اختلاف آن با شب های قبل و بعد از خود (مثلا ۲۹ آذر یا ۱ دی) بسیار ناچیز و در حد ثانیه است، اما از نظر تقویمی و نمادین، همچنان رکورددار است.

یلدای ایرانی؛ فراتر از ثانیه ها و دقایق

اگرچه علم نجوم بر تفاوت زمانی تاکید دارد، اما کارشناسان فرهنگی معتقدند اهمیت شب یلدا در فرهنگ ایرانی تنها در طول شب آن خلاصه نمی شود. چه در چابهار باشید با شبی ۱۲ ساعته و چه در اردبیل با شبی ۱۴ ساعته، این آیین کهن نمادی از پایان تاریکی و غلبه نور بر ظلمت است. دور هم جمع شدن خانواده ها، حافظ خوانی و خوردن انار و هندوانه، سنتی است که فارغ از عرض جغرافیایی، در سراسر ایران با گرمایی یکسان برگزار می شود.

سوالات متداول

کدام شهر ایران طولانی ترین شب یلدا را دارد؟

بر اساس موقعیت جغرافیایی، شهرهای شمالی به ویژه اردبیل (و شهرهای شمالی تر استان اردبیل مانند پارس آباد) طولانی ترین زمان شب یلدا را تجربه می کنند.

کوتاه ترین شب یلدا مربوط به کدام شهر است؟

شهرهای جنوبی کشور که به خط استوا نزدیک تر هستند، مانند چابهار در استان سیستان و بلوچستان، کوتاه ترین شب یلدا را دارند.

اختلاف ساعت شب یلدا در شمال و جنوب ایران چقدر است؟

این اختلاف قابل توجه است و بین شمالی ترین و جنوبی ترین نقاط ایران، به حدود یک ساعت و ۳۵ دقیقه می رسد.

چرا شب یلدا در شمال طولانی تر است؟

به دلیل زاویه تابش خورشید در انقلاب زمستانی؛ هرچه عرض جغرافیایی بالاتر باشد (به سمت شمال)، طول کمان روز کوتاه تر و در نتیجه طول شب بلندتر می شود.

نتیجه گیری

بررسی های علمی اثبات می کند که شب یلدا در ایران یک مفهوم جغرافیایی متغیر است. شهرهای شمالی مانند اردبیل، رشت و تبریز با ثبت رکوردهای بالای ۱۴ ساعت، طولانی ترین شب را دارند و شهرهای جنوبی مانند چابهار و بندرعباس با حدود ۱۳ ساعت، کوتاه ترین یلدا را سپری می کنند. با این حال، ارزش این شب به همدلی و گرمای کانون خانواده هاست که در تمام ایران یکسان است. برای مطالعه مطالب بیشتر درباره آداب و رسوم ایرانی می توانید به وبسایت پرداد خبر مراجعه کنید.