صدرنشینان جدول بودجه ۱۴۰۵ ؛ نفت و محرومیتزدایی
نگاهی به نقشه نشان میدهد که سه استان کشور، بیشترین سهم را به خود اختصاص دادهاند که دلایل استراتژیک و قانونی مشخصی دارد:
۱. خوزستان (۷.۳ درصد)؛ قلب تپنده اقتصاد
استان خوزستان با دریافت ۷.۳ درصد از کل بودجه ۱۴۰۵ ، رتبه اول را دارد. دلیل این امر واضح است:
- سهم نفت: طبق قانون، درصدی از درآمدهای نفتی باید صرف توسعه استانهای نفتخیز شود.
- پروژههای کلان: نیاز مبرم به بازسازی زیرساختهای آب و فاضلاب و مقابله با ریزگردها.
۲. سیستان و بلوچستان (۶.۵ درصد)؛ اولویت توسعه شرق
رتبه دوم با اختلاف کم به استان پهناور سیستان و بلوچستان با ۶.۵ درصد اختصاص دارد. این رقم نشاندهنده عزم حاکمیت برای محرومیتزدایی، تکمیل کریدورهای ترانزیتی (چابهار) و حل بحران آب در این منطقه است.
۳. فارس (۵.۶ درصد)
استان فارس نیز با سهم قابل توجه ۵.۶ درصدی، در جایگاه سوم قرار گرفته است که با توجه به وسعت و جمعیت آن، منطقی به نظر میرسد.
قعرنشینان جدول؛ چرا سمنان و قم کمترین سهم را دارند؟
در سوی دیگر طیف، استانهایی قرار دارند که سهم آنها حتی به ۲ درصد هم نمیرسد:
- سمنان (۱.۳ درصد): این استان کمترین سهم را در کل کشور دارد. کارشناسان علت این امر را «تراکم جمعیتی پایین» نسبت به وسعت و توسعهیافتگی نسبی زیرساختهای صنعتی آن میدانند.
- قم (۱.۵ درصد): استان قم به دلیل مساحت جغرافیایی کوچک (تک شهرستانی بودن) طبیعتاً سهم کمتری نسبت به استانهای پهناور دریافت میکند.
- قزوین و البرز (۱.۶ درصد): نزدیکی به پایتخت و حضور بخش خصوصی قوی در این استانها، باعث شده اتکای کمتری به بودجه عمرانی دولتی داشته باشند.
جدول مقایسهای سهم استانهای کلیدی در بودجه ۱۴۰۵
برای درک بهتر تفاوتها، نگاهی به جدول زیر بیندازید:
| رتبه | نام استان | درصد از بودجه کل |
|---|---|---|
| ۱ | خوزستان | ۷.۳٪ |
| ۲ | سیستان و بلوچستان | ۶.۵٪ |
| ۳ | فارس | ۵.۶٪ |
| ۴ | کرمان | ۵.۰٪ |
| ۵ | خراسان رضوی | ۵.۱٪ |
| … | … | … |
| آخر | سمنان | ۱.۳٪ |
تحلیل استراتژیک؛ آیا عدالت رعایت شده است؟
بررسی نقشه نشان میدهد که سواحل مکران و خلیج فارس (هرمزگان ۴.۶٪، بوشهر ۴.۲٪) مورد توجه ویژه بودهاند. این نشان میدهد که رویکرد بودجه ۱۴۰۵، «دریا محور» و متمرکز بر توسعه سواحل جنوبی است.
از طرف دیگر، استانهای صنعتی مرکزی مانند اصفهان (۳.۶٪) و تهران (با وجود جمعیت بالا)، سهم درصدی کمتری نسبت به استانهای محروم مرزی گرفتهاند که نشاندهنده سیاست «توزیع ثروت از مرکز به پیرامون» است.
سوالات متداول کاربران؛ سهم استانها از لایحه بودجه ۱۴۰۵
در ادامه به پرسشهای پرتکرار مخاطبان وبسایت پرداد خبر درباره بودجه استانی پاسخ میدهیم:
آیا این ارقام نهایی است؟
خیر. این ارقام مربوط به «لایحه» بودجه ۱۴۰۵ است که دولت به مجلس داده است. ممکن است در کمیسیون تلفیق مجلس، تغییراتی در این درصدها (به نفع یا ضرر برخی استانها) اعمال شود.
چرا تهران سهم کمی دارد؟
بسیاری از پروژههای تهران «ملی» محسوب میشوند و ردیف بودجه جداگانه دارند. بودجه استانی صرفاً برای طرحهای تملک داراییهای سرمایهای (عمرانی) در سطح استان است و تهران به دلیل برخورداری از درآمدهای مالیاتی بالا، وابستگی کمتری به این ردیف دارد.
نتیجهگیری
لایحه بودجه ۱۴۰۵ با تمرکز بر استانهای خوزستان و سیستان و بلوچستان، پیام روشنی دارد: اولویت با آب، نفت و مرزهاست. اگرچه شکاف بین ۱.۳ درصد (سمنان) و ۷.۳ درصد (خوزستان) زیاد به نظر میرسد، اما وقتی فاکتورهایی مثل محرومیت، وسعت، جمعیت و نقش در تولید ناخالص داخلی (GDP) را در نظر بگیریم، این توزیع تا حد زیادی قابل توجیه است. حال باید دید نمایندگان مجلس چه چکشی بر این ارقام خواهند زد.
