رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران افزود: ذخایر ژنتیکی و زیستی شامل انواع گیاهان، جانوران، میکروارگانیسم‌ها و سایر موجودات زنده‌ای است که نقشی کلیدی در حفظ تعادل اکوسیستم‌ها، مقابله با تغییرات اقلیمی و تولید دانش و فناوری‌های نوین دارند. این منابع نه‌تنها پایه‌ای برای امنیت غذایی و سلامت جامعه هستند، بلکه در توسعه فناوری‌های زیستی و پزشکی نیز کاربرد گسترده‌ای دارند.
ذخایر ژنتیکی و زیستی؛ چالش‌ها و لزوم اقدام مشترک
رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با اشاره به تهدیدهای پیش روی این ذخایر، هشدار داد: تخریب محیط زیست، تغییرات اقلیمی، آلودگی، بهره‌برداری ناپایدار و کاهش زیستگاه‌های طبیعی، از جمله چالش‌هایی هستند که ذخایر ژنتیکی را با خطر مواجه کرده‌اند. در چنین شرایطی، وظیفه ما به‌عنوان یک جامعه آگاه و مسئول، حفاظت از این میراث ارزشمند است.
وی تأکید کرد: حفظ ذخایر ژنتیکی و زیستی تنها یک مسئولیت علمی و پژوهشی نیست، بلکه ضرورتی برای تأمین امنیت نسل‌های آینده است. از این‌رو، نیازمند همکاری همه‌جانبه میان نهادهای علمی، دولتی، بخش خصوصی و جامعه مدنی هستیم تا با برنامه‌ریزی هوشمندانه، از این سرمایه ملی پاسداری کنیم.
ایجاد زیست‌بانک مرکزی؛ گامی راهبردی در حفاظت از ذخایر ژنتیکی
شاهسوارانی در ادامه به اهمیت راه‌اندازی مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران اشاره کرد و گفت: نام‌گذاری پانزدهم فروردین به‌عنوان روز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی، بر اساس فرمان مقام معظم رهبری و در راستای تأسیس زیست بانک مرکزی کشور صورت گرفته است. این اقدام، بیانگر درایت و دوراندیشی رهبری در حفاظت از ثروت‌های طبیعی کشور و بهره‌برداری علمی از این منابع ارزشمند است.
وی افزود: زیست‌بانک مرکزی، بستری مناسب برای شناسایی، ثبت، ذخیره‌سازی و بهره‌برداری بهینه از ذخایر ژنتیکی است که نقشی کلیدی در توسعه پژوهش‌های علمی، نوآوری‌های زیستی و ارتقای سلامت و محیط زیست کشور ایفا می‌کند. این مرکز به‌عنوان یک پل ارتباطی میان تحقیقات علمی، صنعت و فناوری زیستی، زمینه همکاری گسترده میان پژوهشگران و متخصصان این حوزه را فراهم ساخته است.
آگاهی‌بخشی و مشارکت عمومی؛ راهی برای حفاظت پایدار ذخایر ژنتیکی و زیستی
رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با تأکید بر اهمیت افزایش آگاهی عمومی خاطرنشان کرد: این مرکز، همه اقشار جامعه، از دانشگاهیان و پژوهشگران گرفته تا فعالان محیط زیست و شهروندان را به مشارکت فعال در حفاظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی دعوت می‌کند. این امر مستلزم تدوین برنامه‌های جامع آموزشی و فرهنگی برای ارتقای دانش عمومی و تشویق اقدامات مسئولانه در این حوزه است.
وی تصریح کرد: حفظ و بهره‌برداری هوشمندانه از ذخایر ژنتیکی، نیازمند هم‌افزایی و همکاری مستمر است. با تدوین استراتژی‌های جامع و اجرای برنامه‌های پایدار، می‌توانیم ضمن پاسداری از این منابع گران‌بها، مسیر رشد و توسعه علمی و اقتصادی کشور را هموار سازیم.
نگاه به آینده؛ تلاشی برای امنیت و پیشرفت پایدار
شاهسوارانی با اشاره به شعار امسال “سرمایه‌گذاری برای تولید”، ابراز امیدواری کرد که با اقدامات هوشمندانه و مشارکت همگانی، بتوانیم ذخایر ژنتیکی و زیستی کشور را به‌عنوان پشتوانه‌ای ارزشمند برای امنیت زیستی، پیشرفت علمی و اقتصادی و تحقق توسعه پایدار حفظ کنیم.
وی تأکید کرد: سرمایه‌گذاری در این حوزه، نه‌تنها آینده کشور را تضمین می‌کند، بلکه پلی مستحکم میان دانش، فناوری و محیط زیست ایجاد خواهد کرد که مسیر پیشرفت را برای نسل‌های آینده هموار می‌سازد.
۸ برنامه ملی برای حفظ و توسعه ذخایر ژنتیکی کشور اجرایی می‌شود
هشت برنامه ملی برای حفظ و توسعه ذخایر ژنتیکی کشور با همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری طراحی و پیاده‌سازی می‌شود.
به گزارش روز دوشنبه معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری، این برنامه هشت گانه که با استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق اجرایی خواهد شد، قرار است تا پنج سال آینده قدم بزرگی برای افزایش بهره‌وری از این ذخایر ملی در کشور محسوب شود.
تنوع اقلیمی، ایران را به یکی از کشورهای غنی از ذخایر ژنتیکی تبدیل کرده است. حفاظت از این ذخایر ارزشمند داخلی با ارتقای امنیت پایدار سلامت و غذا رابطه مستقیم دارد. به همین دلیل ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در تلاش است با همراهی دیگر نهادهای مرتبط و شرکت‌های دانش‌بنیان، برای پاسداری از این ذخایر ارزشمند کشور گام‌های موثری بردارد.
در همین راستا نیز هشت برنامه ملی برای این کار تعریف شده است که از آن جمله می‌توان «حفاظت و بهره‌برداری از منابع گاو سرابی»، «حفاظت و بهره‌برداری از منابع گاو گلپایگانی»، «حفاظت و بهره‌برداری از منابع شتر دوکوهانه»، «حفاظت و بهره‌برداری از منابع بز نجدی»، «حفاظت و بهره‌برداری از منابع ژنتیکی (سبزی و صیفی بومی)»، «حفاظت و بهره‌برداری از منابع بز عدنی»، «حفاظت و بهره‌برداری از منابع کمای ایرانی» و «حفاظت و بهره‌برداری از منابع درخت سرخدار» را نام برد.
بر اساس این گزارش ، قدمت بانک‌های زیستی در ایران به حدود ۱۰۰ سال قبل بازمی‌گردد، بانک‌هایی برای حفظ و نگه‌داری گونه‌های ارزشمند زیستی کشور که ضامن ماندگاری نسل بزرگی از دارایی‌های طبیعی کشور و ارتقای امنیت غذایی هستند.
