جشنواره فیلم 100؛ او در این جلسه که پس از اکران «ناتور دشت» برگزار شد، با بیان اینکه خود را مدیون این جشنواره می‌داند، به تشریح تجربیاتش از ساخت فیلم‌های کوتاه و بلند و ارائه توصیه‌هایی کاربردی پرداخت.
اهمیت جشنواره فیلم 100 و فیلم کوتاه از نگاه خردمندان
خردمندان صحبت‌های خود را با قدردانی از جشنواره فیلم ۱۰۰ آغاز کرد و گفت: “من فیلم‌سازی را از جشنواره ۱۰۰ شروع کردم. اولین فرصت دیده شدن را در جشنواره فیلم 100 کسب کردم، جایزه گرفتم، کارهایم دیده شدند و به من اعتماد شد. خودم را مدیون این جشنواره می‌دانم.” وی افزود که نگاهش به فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای به عنوان یک “مقصد” است و همچنان به ساخت این فرم علاقه‌مند است.
درباره «ناتور دشت»: پایان‌بندی و پیوند واقعیت و خیال
در پاسخ به سوالی درباره ادامه داستان «ناتور دشت»، این کارگردان توضیح داد: “در فیلم‌نامه‌نویسی دو مقوله پیش‌داستان و پس‌داستان داریم. فیلم‌های خوب، پس‌داستان مهیجی دارند که در تخیل مخاطب ادامه می‌یابد. از نظر من به عنوان فیلمساز، این فیلم در همین نقطه تمام شده است.” او همچنین در مورد نسبت واقعیت و خیال در فیلمنامه گفت: “اثر هنری ترکیبی از تخیل و واقعیت است. ماجرای روستای کلاله و تلاش‌های مردمی را وام گرفتیم و آن را به بخشی از درام داستان تبدیل کردیم.”
جسارت؛ سوخت حرکت در مسیر فیلم‌سازی
خردمندان بر اهمیت “جسارت” در تمام مراحل فیلم‌سازی تأکید کرد: “برای ورود به هر مرحله‌ای به جسارت نیاز است، حتی ساخت اولین فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای. گاهی استعداد و سواد هست، اما ترسی ناشناخته جسارت را می‌گیرد. باید شهامت روبه‌رو شدن با مخاطب را داشته باشیم، حتی اگر شکست بخوریم.” او ترس از قضاوت را مانعی بزرگ دانست و گفت: “باید فیلمتان را بسازید، بعد به نقد‌ها گوش کنید و خودتان را به مسیر درست برسانید.”
ساخت فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای؛ مهندسی ایجاز
کارگردان «ناتور دشت» ساخت فیلم کوتاه را نیازمند داستانی کوتاه و عمیق و درک مهندسی فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای دانست و با یادآوری خاطرات ساخت اولین فیلم‌هایش با بازی اعضای خانواده، افزود: “باید کاشف لحظه‌هایی باشید که ما قبل و بعد آن آدم‌های دیگری می‌شویم و با دراماتیزه کردن آن به ایده برسید.” او ساختار فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای را متفاوت از فیلم کوتاه و بلند دانست که در آن فرصتی برای شخصیت‌پردازی نیست و فیلم باید در موقعیت رخ دهد و پایان‌بندی غافلگیرکننده‌ای داشته باشد.
خردمندان تأکید کرد: “اگر بتوانید در ۱۰۰ ثانیه فیلم بسازید و مخاطب را تحت تأثیر قرار دهید، هر تولید دیگری می‌توانید انجام دهید. تمرین ایجاز در فیلم کوتاه، در فیلم‌نامه‌نویسی فیلم بلند به من کمک کرد اضافات را دور بریزم و در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنم.”
توصیه کلیدی به فیلمسازان جوان: داستان بخوانید!
مهم‌ترین توصیه خردمندان در جشنواره فیلم 100 به سینماگران جوان این بود: “کتاب نظری را فراموش کنید و تا می‌توانید داستان بخوانید. من حسرتم این است که در سال‌هایی که وقت داشتم، ای کاش به جای ۲ هزار داستان ۵ هزار داستان می‌خواندم. داستان‌ها ذهن را روایی می‌کنند، به شما زاویه‌دید می‌دهند و تجربه‌هایی می‌کنید بدون اینکه هزینه کنید.”
وفاداری به فیلمنامه و انعطاف در صحنه
این فیلمساز در مورد رویکرد خود به فیلمنامه گفت: “در ساخت فیلم‌هایم تا ۸۵ درصد به متن وفادارم و تقریباً ۱۵ درصد برای صحنه در فیلمنامه فکر می‌کنم. همیشه آمادگی دارم که در صحنه چیزهایی عوض شود، خصوصاً با حضور بازیگران برجسته که ایده‌هایی دارند. کارگردان باید آمادگی انطباق با بازیگر و حتی لوکیشن را داشته باشد.”
گفتنی است، سلسله نشست‌های پرسش و پاسخ با کارگردانان در چهاردهمین جشنواره فیلم 100 با حضور محمود کریمی و فیلم «بچه مردم» و همچنین رسول صدرعاملی و نمایش فیلم «زیبا صدایم کن» ادامه خواهد یافت.
سوالات متداول؛ جشنواره فیلم 100
توصیه اصلی سید محمدرضا خردمندان به فیلمسازان جوان چه بود؟
مهم‌ترین توصیه او به فیلمسازان جوان، مطالعه گسترده و پیوسته داستان بود. او معتقد است داستان‌خوانی ذهن را روایی کرده، زاویه دید می‌بخشد و تجربیات ارزشمندی را بدون هزینه در اختیار فیلمساز قرار می‌دهد.
نظر او درباره اهمیت فیلم‌های ۱۰۰ ثانیه‌ای چیست؟
خردمندان فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای را نه یک مرحله گذار، بلکه یک “مقصد” و فرمی مستقل می‌داند که ساخت آن مهندسی و ایجاز خاصی می‌طلبد. او این فرم را تمرین بسیار خوبی برای ساخت آثار بلندتر و صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌داند.
«ناتور دشت» بر چه اساسی ساخته شده است؟
به گفته کارگردان، فیلم «ناتور دشت» ترکیبی از واقعیت و تخیل است. بخش‌هایی از آن با الهام از واقعیت تلاش‌های مردمی در روستای کلاله شکل گرفته و سپس با عناصر داستانی و دراماتیک پرداخته شده است.
نتیجه‌گیری: نشست سید محمدرضا خردمندان در جشنواره فیلم 100 ، علاوه بر مرور تجربیات ساخت «ناتور دشت»، تأکیدی بود بر اهمیت فیلم کوتاه به عنوان بستری برای رشد، ضرورت جسارت در ورود به عرصه فیلم‌سازی و نقش بنیادین مطالعه گسترده داستان در پرورش یک فیلمساز خلاق و توانمند.
