ماجرای مصوبه هیات دولت و وعدههای نافرجام
برای درک بهتر چرایی این توقف، باید به اصل ماجرا بازگردیم. هیات وزیران در تاریخ ۲۴ تیر ۱۴۰۳، مصوبه شماره ۶۶۵۳۸/ ت ۶۱۶۸۷ هـ را ابلاغ کرد. بر اساس این مصوبه و همچنین تبصره ۲ ماده ۱۱ آئیننامه واردات خودرو، دولت مجوزی صادر کرد که بر مبنای آن، تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد به پلاک ملی برای یک دوره زمانی مشخص و در چارچوب ضوابط قانونی مجاز شناخته شد.
هدف از این مصوبه، ساماندهی وضعیت خودروهای موجود در مناطق آزاد (مانند کیش، قشم، اروند، ارس و…)، ایجاد درآمد برای دولت و پاسخ به تقاضای مالکان برای تردد در سرزمین اصلی بود. اما با گذشت ماه ها از ابلاغ این مصوبه، اجرای آن در پیچ و خمهای اداری گرفتار شده است.
دبیرخانه مناطق آزاد: ما تکالیف خود را انجام دادیم
دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد در واکنش به انتقادات و پیگیریهای مردم، توپ را به زمین وزارت صمت انداخت. طبق اعلام این نهاد، آنها تمام تکالیف محوله قانونی خود را انجام دادهاند. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- اصلاحات نرمافزاری لازم در سامانه ثبت آماری مناطق آزاد.
- ابلاغ کامل فرآیندها و شیوهنامهها به سازمانهای مناطق آزاد تابعه.
- انجام فرآیند ثبتنام متقاضیان و تأیید اولیه در مناطق.
- بررسی و تأیید نهایی پروندهها در دبیرخانه شورای عالی.
- ارسال پروندهها جهت صدور مجوز ثبتسفارش به سازمان توسعه تجارت.
با وجود طی شدن این مراحل پیچیده و زمانبر، حلقه آخر زنجیره که همان ثبتسفارش در سامانه وزارت صمت است، هنوز تکمیل نشده و عملاً تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد را غیرممکن کرده است.
گره کور در وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت
به گفته مسئولان دبیرخانه، مشکل اصلی در عدم همکاری یا کندی عملکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت، بهویژه سازمان توسعه تجارت ایران است. علیرغم انجام مکاتبات رسمی متعدد، برگزاری جلسات مشترک کارشناسی و پیگیریهای مستقیم دبیر شورای عالی مناطق آزاد، هنوز خروجی ملموسی مشاهده نشده است.
فرآیند نهاییسازی ثبتسفارش خودروهای مشمول، کلید اصلی ورود به مرحله پرداخت حقوق ورودی و تعویض پلاک است. تا زمانی که این ثبتسفارش انجام نشود، خودروها همچنان با پلاک منطقه آزاد باقی خواهند ماند و مالکان امکان استفاده از مزایای پلاک ملی را نخواهند داشت. این تأخیر در اجرای تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد، شائبههایی را درباره وجود موانع پنهان یا عدم اراده کافی در بدنه وزارت صمت ایجاد کرده است.
توافقات جلسه ۲۶ آبان؛ وعدههایی که عملی نشد؟
برای حل این مشکل، جلسهای در تاریخ ۲۶ آبان ۱۴۰۴ برگزار شد. در این جلسه توافقات مهمی صورت گرفت که انتظار میرفت به سرعت اجرایی شود:
- مقرر شد فهرست کامل مدلها و برندهای خودروهای ثبتنام شده جهت بررسی فنی به دفتر آمار و خدمات بازرگانی سازمان توسعه تجارت ارائه شود. طبق گزارشها، این فهرست دقیقاً یک روز بعد، یعنی در ۲۷ آبان تحویل داده شده است.
- مرکز فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات) وزارت صمت موظف شد حداکثر ظرف مدت “یک هفته”، تغییرات فنی مورد نیاز در سامانههای مرتبط (مانند سامانه جامع تجارت) را عملیاتی کند.
این تغییرات فنی، پیششرط اصلی آغاز ثبتسفارش و ادامه روند قانونی تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد است. اکنون با گذشت زمان، دبیرخانه مناطق آزاد هشدار داده است که تسریع در این همکاری برای پاسخگویی به مطالبات مردم ضروری است.
سرگردانی متقاضیان و هزینههای خواب سرمایه
بسیاری از مالکان خودرو در مناطق آزاد، با امید به اجرای این مصوبه، اقدام به ثبتنام و پرداخت هزینههای اولیه کردهاند. توقف در مرحله تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد، علاوه بر ایجاد بیاعتمادی به مصوبات دولت، باعث خواب سرمایه و بلاتکلیفی این افراد شده است. برخی از این افراد قصد فروش خودرو یا انتقال آن به سرزمین اصلی را داشتند که اکنون تمام برنامههایشان معلق مانده است.
علاوه بر این، با توجه به نوسانات نرخ ارز و تورم، هر روز تاخیر میتواند هزینههای جانبی و عوارض احتمالی را برای متقاضیان تغییر دهد. شفافیت در عملکرد وزارت صمت و اعلام دلایل واقعی این تاخیر، کمترین حقی است که متقاضیان تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد دارند.
نقش کلیدی سامانه جامع تجارت
یکی از گلوگاههای اصلی، سامانه جامع تجارت است. اتصال سامانههای مناطق آزاد به این سامانه ملی و هماهنگی دادهها، نیازمند زیرساختهای فنی دقیق است. به نظر میرسد چالشهای فنی در مرکز فاوای وزارت صمت، یکی از دلایل کندی کار باشد. اما منتقدان میگویند با توجه به گذشت چند ماه از مصوبه، این مسائل فنی باید تاکنون حل و فصل میشد و نباید به مانعی برای تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد تبدیل میگشت.
سوالات متداول
چرا طرح تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد متوقف شده است؟
طبق اعلام دبیرخانه مناطق آزاد، دلیل اصلی توقف، عدم نهاییسازی ثبتسفارش خودروها توسط وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت، علیرغم تکمیل مدارک و ارسال لیست خودروهاست.
آیا ثبتنام جدید برای پلاک ملی کردن خودروهای منطقه آزاد انجام میشود؟
در حال حاضر فرآیند اجرایی برای ثبتنامشدگان قبلی متوقف مانده است. بازگشایی ثبتنام جدید منوط به حل مشکلات فعلی و ابلاغیههای بعدی خواهد بود.
چه خودروهایی مشمول طرح تبدیل پلاک هستند؟
بر اساس مصوبه هیات وزیران، خودروهای مجاز وارد شده به مناطق آزاد که ضوابط فنی و قانونی (مانند سال ساخت و برند) را داشته باشند، در چارچوب سهمیه و زمان مشخص مشمول تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد میشوند.
وزارت صمت چه وظیفهای در این طرح دارد؟
وزارت صمت، به ویژه سازمان توسعه تجارت و مرکز فاوای آن، موظف به ایجاد بستر فنی، بررسی مدلها و صدور مجوز نهایی ثبتسفارش برای ورود این خودروها به سرزمین اصلی است.
نتیجهگیری
پرونده تبدیل پلاک خودروهای مناطق آزاد اکنون به یک کلاف سردرگم تبدیل شده که یک سر آن در دست دبیرخانه مناطق آزاد و سر دیگر آن در دستان وزارت صمت است. اطلاعیه صریح دبیرخانه نشان میدهد که آنها توپ را در زمین وزارت صمت میبینند و خواستار اقدام فوری سازمان توسعه تجارت برای نهاییسازی ثبتسفارشها هستند. ادامه این روند فرسایشی، تنها به نارضایتی عمومی دامن میزند. انتظار میرود با ورود نهادهای نظارتی یا دستور مستقیم مقامات عالی دولت، موانع بوروکراتیک و فنی در وزارت صمت برطرف شده و راه برای اجرای قانون باز شود. برای پیگیری آخرین وضعیت این طرح میتوانید به وبسایت پرداد خبر مراجعه کنید.
