تنبیه بدنی در مدارس؛ دیدگاه وزارت آموزش و پرورش
حسین صادقی، رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، ضمن تأیید وقوع موارد تنبیه بدنی در مدارس، در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان تأکید کرد که این موارد “بسیار نادر” هستند و انتشار گسترده آن‌ها در فضای مجازی را ناشی از “شیطنت رسانه‌ای” دانست. وی افزود: “امروزه در آموزش و پرورش مسائلی از قبیل تنبیه بدنی بسیار کمرنگ شده… وزارت آموزش و پرورش همیشه درصدد بوده تا هم حرمت معلم هم حرمت دانش آموز حفظ و صیانت شود.” صادقی همچنین بر برخوردهای قانونی با متخلفان تأکید کرد.
نگاه روان‌شناختی به تنبیه بدنی در مدارس
روان‌شناسان عموماً تنبیه بدنی را به دلیل عوارض نامطلوب آن جایز نمی‌دانند. این عوارض شامل ایجاد ترس، عدم یادگیری رفتار صحیح، توجیه آسیب رساندن به دیگران، پرخاشگری نسبت به تنبیه‌کننده و الگوبرداری منفی توسط سایر دانش‌آموزان می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که تشویق و روش‌های مثبت تربیتی تأثیر بسیار بیشتری نسبت به تنبیه دارند و تا حد امکان باید از تنبیه، به‌ویژه تنبیه بدنی در مدارس، خودداری کرد.
وضعیت تنبیه بدنی در جهان
بر اساس گزارش‌ها (از جمله nea و conversation)، با وجود ممنوعیت تنبیه بدنی در اکثر ایالات آمریکا از اواسط دهه ۱۹۹۰، در سال تحصیلی ۲۰۱۸-۲۰۱۷ حدود ۶۹ هزار دانش‌آموز در این کشور تنبیه بدنی شده‌اند (که نسبت به قبل کاهش داشته). با این حال، هنوز بیش از یک سوم ایالت‌ها به معلمان اجازه تنبیه بدنی می‌دهند و سالانه بیش از ۱۰۰ هزار دانش‌آموز هدف قرار می‌گیرند. این موضوع واکنش‌های بسیاری را برانگیخته است.
در مقابل، جنبش جهانی برای ممنوعیت کامل تنبیه کودکان وجود دارد که از سال ۱۹۷۹ در سوئد آغاز شد و تاکنون ۶۸ کشور جهان هرگونه تنبیه بدنی کودکان را ممنوع کرده‌اند. تحقیقات جهانی نیز مؤید آثار منفی تنبیه بدنی بر رفتار، عملکرد اجرایی و سلامت روان کودکان و نوجوانان است.
دیدگاه جامعه‌شناختی و نقش خانواده
فروغ تیموریان، جامعه‌شناس و کارشناس آموزشی، در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار داشت که هیچ معلمی موافق تنبیه بدنی نیست و سلامت روان معلمان در گزینش آموزش و پرورش بررسی می‌شود. وی با اشاره به برجسته شدن نکات منفی در فضای مجازی، از نادیده گرفته شدن زحمات معلمان انتقاد کرد.
تیموریان همچنین به بالا رفتن سطح توقع دانش‌آموزان و والدین و کاهش احترام به معلم اشاره کرد و افزود: “امروزه خانواده‌ها تمام خواسته‌های فرزندان خود را برآورده می‌کنند و متاسفانه فرزندان خود را درست تربیت نمی‌کنند… توقع می‌رود خانواده‌ها بدون تنبیه فیزیکی فرزندان خود را درست تربیت کنند.” وی بر نقش رسانه‌ها در آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها و تبیین نقش معلم (بدون تنبیه بدنی) تأکید کرد.
سوالات متداول
آیا تنبیه بدنی در مدارس ایران قانونی است؟
خیر، طبق آئین‌نامه‌های انضباطی آموزش و پرورش و اظهارات مسئولان، تنبیه بدنی در مدارس ایران ممنوع است و در صورت وقوع با متخلف برخورد قانونی می‌شود.
نظر کارشناسان روانشناسی و جامعه‌شناسی درباره تنبیه بدنی چیست؟
کارشناسان این حوزه عموماً تنبیه بدنی را به دلیل آثار منفی پایدار بر روح و روان، رفتار و یادگیری دانش‌آموز مردود می‌دانند و بر لزوم استفاده از روش‌های تشویقی و تربیتی مثبت تأکید دارند.
وضعیت قانونی تنبیه بدنی در مدارس جهان چگونه است؟
جنبش جهانی برای ممنوعیت تنبیه بدنی کودکان وجود دارد و ۶۸ کشور آن را کاملاً ممنوع کرده‌اند. با این حال، در برخی کشورها مانند بخش‌هایی از ایالات متحده آمریکا، این عمل هنوز قانونی است.
نتیجه‌گیری: در جمع‌بندی، شواهد و دیدگاه‌های کارشناسی به روشنی نشان می‌دهند که تنبیه بدنی در مدارس روشی ناکارآمد و آسیب‌زاست که باید جای خود را به شیوه‌های تربیتی مثبت و علمی بدهد. با وجود کاهش این پدیده در ایران طبق گفته مسئولان و ممنوعیت قانونی آن، هوشیاری و آموزش مستمر برای حذف کامل آن و ترویج محیط آموزشی امن و حمایتگر ضروری است.
