محمدرضا مالکی درباره مسیر رسیدن به این اجرا گفت: در ابتدا قصد داشتم نمایشی را بر اساس طرحی از محمد میرعلی اکبری در تماشاخانه ایران‌شهر روی صحنه ببرم، اما به دلیل مسائل محتوایی، آن پروژه متوقف شد. سپس به طور ناگهانی و از سر علاقه، یاد نمایشنامه «بازی استریندبرگ» افتادم؛ متنی که حدود بیست سال پیش در دوران دانشجویی دو بار در سالن حمید سمندریان دانشگاه تهران به عنوان بازیگر اجرا کرده بودم. همواره آرزوی اجرای عمومی این نمایش را داشتم و اکنون زمان مناسبی برای تحقق آن فراهم شده است.
جذابیت و ماندگاری مضمون نمایشنامه بازی استریندبرگ
نمایشنامه «بازی استریندبرگ» برای مالکی همواره متنی جذاب و در عین حال عجیب بوده است؛ زیرا روابط انسانی را با پیچیدگی، ظرافت و طنزی سیاه به تصویر می‌کشد. او معتقد است که مضمون این نمایش هرگز کهنه نمی‌شود و مفاهیمی که مطرح می‌کند، تاریخ مصرف ندارند و تا همیشه می‌توانند در روابط انسانی تکرار شوند. از طرفی، مدت‌ها بود که اجرای قابل‌توجهی از این نمایشنامه روی صحنه نرفته بود و این خلأ، انگیزه او را برای اجرای دوباره بیشتر کرده است.
خلاصه داستان نمایش
نمایش «بازی استریندبرگ» داستان زن و شوهری را روایت می‌کند که درگیر روزمرگی و فرسایش یک رابطه طولانی هستند. ورود پسرعموی زن به این رابطه، باعث بروز اتفاقات تازه‌ای می‌شود و کم‌کم مخاطب متوجه آسیب‌های روانی‌ای می‌شود که در هر سه شخصیت جریان دارد. شخصیت‌ها مدام در حال نقش بازی کردن برای یکدیگرند و مرز بین واقعیت و بازی در روایت‌شان در هم می‌ریزد. این نمایش آینه‌ای است برای تماشای روان ناآرام انسان معاصر.
رویکرد به متن و فرهنگ بومی
محمدرضا مالکی درباره رویکرد خود به متن برای اجرای نمایش اظهار داشت: انتخاب نمایشنامه باید با توجه به وضعیت امروز جامعه باشد. البته انتخاب متن خارجی برای مخاطب ایرانی ساده نیست و کارگردان باید بکوشد آن را به فرهنگ بومی نزدیک کند. این نوعی ترجمه فرهنگی است که هم به اصالت اثر وفادار می‌ماند و هم مخاطب امروز را درگیر می‌کند.
جهان‌بینی در انتخاب و تولید اثر بازی استریندبرگ
کارگردان «بازی استریندبرگ» درباره جهان‌بینی خود در انتخاب و تولید اثر یادآور شد: برای او، انتخاب یک اثر فراتر از دغدغه‌های مالی و اقتصادی است. همواره تلاش کرده‌ام اثری را روی صحنه ببرم که دوستش دارم، به آن باور دارم و با نگاه من به جهان و جامعه همسو است. مهم نیست که متن ایرانی باشد یا غربی؛ چیزی که برایم اهمیت دارد، تناسب اثر با جهان‌بینی شخصی‌ام و همچنین با نیازهای امروز جامعه است.
فرآیند شکل‌گیری نمایش
محمدرضا مالکی درباره روند شکل‌گیری «بازی استریندبرگ» بیان کرد: همواره سعی کرده‌ام در برخورد با متن، خودم را محدود نکنم. متن است که به مرور مسیر اجرایی را تعیین می‌کند. با تجربه کردن، آزمون و خطا، اتود زدن‌های پی‌درپی و همکاری نزدیک با بازیگران به تدریج به فرمی می‌رسم که از دل اجرا زاده می‌شود. این رویکرد هم در بازیگری و هم در کارگردانی برایم صادق است. ابتدا ایده‌ای را عینی می‌کنم، آن را روی صحنه می‌آورم و بعد از دیدن و سنجیدن به تصمیم نهایی می‌رسم.
تعامل با بازیگران
وی در پایان درباره نحوه تعامل با بازیگران خود افزود: معتقدم ذهن بازیگر بخشی از فرآیند خلاقه اجراست و نباید نادیده گرفته شود. اگر بازیگری ایده‌ای دارد، ترجیح می‌دهم اول آن را اجرا کند تا بعدتر بتوان درباره‌اش به تصمیم روشن‌تری رسید. این نوع مشارکت، به پویایی اثر کمک می‌کند. تئاتر یک کار جمعی است و همه چیز به من بر نمی‌گردد، من تنها به مثابه یک تصمیم‌گیرنده هستم و تمامی اعضای گروه هستند که یک اثر نمایشی را خلق می‌کنند.
جزئیات اجرایی نمایش
نمایش «بازی استریندبرگ» نوشته فردریش دورنمات و به کارگردانی محمدرضا مالکی از ۱۷ فروردین ۱۴۰۴ در سالن سمندریان تماشاخانه ایران‌شهر روی صحنه رفته است. محمدرضا مالکی، مجید اسدی، صفورا خوش‌طینت بازیگران این اثر نمایشی هستند. علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه بلیت به سایت تیوال مراجعه کنند.
کلمه کلیدی: نمایش «بازی استریندبرگ»
