رانندگی در خیابان‌ها و جاده‌ها، تنها فشردن پدال گاز و ترمز نیست؛ بلکه پذیرش مجموعه‌ای از قوانین و مقررات است که نقض آن‌ها، تبعاتی فراتر از پرداخت جریمه نقدی دارد. سیستم “نمره منفی” یکی از هوشمندانه‌ترین و بازدارنده‌ترین ابزارهای پلیس راهور برای کنترل رانندگان پرخطر است. در این سیستم، تخلفات حادثه‌ساز نه تنها جریمه مالی دارند، بلکه امتیازی منفی را نیز در کارنامه راننده ثبت می‌کنند.
تصور کنید که گواهینامه شما مانند یک کارت اعتباری است و هر نمره منفی، بخشی از اعتبار آن را می‌سوزاند. اگر این اعتبار به صفر برسد (یا به سقف مجاز نمره منفی برسید)، حق رانندگی از شما سلب خواهد شد. بسیاری از رانندگان از این موضوع غافل هستند و زمانی متوجه می‌شوند که پلیس گواهینامه آن‌ها را ضبط می‌کند.
بنابراین، آگاهی از وضعیت فعلی و انجام منظم استعلام نمره منفی گواهینامه، یک ضرورت حیاتی برای هر کسی است که پشت فرمان می‌نشیند. در این مقاله مفصل، ما قصد داریم به تمامی سوالات شما در این زمینه پاسخ دهیم. از معرفی تمامی روش‌های استعلام نمره منفی گواهینامه (آنلاین، پیامکی و حضوری) گرفته تا تشریح دقیق جدول نمرات منفی برای هر تخلف و از همه مهم‌تر، قانونی که به رانندگان قانون‌مدار اجازه می‌دهد نمرات منفی گذشته خود را پاک کنند. این مطلب، بیمه‌نامه اطلاعاتی شما در برابر محرومیت از رانندگی است.
نمره منفی چیست و چرا باید نگران آن باشیم؟
نمره منفی، امتیازی تنبیهی است که بر اساس ماده ۷ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، برای ارتکاب تخلفات حادثه‌ساز و خطرناک در نظر گرفته شده است. نکته بسیار مهم و کلیدی این است که نمره منفی متعلق به گواهینامه و شخص راننده است، نه خودرو. یعنی اگر شما با خودروی دوستتان مرتکب تخلف شوید، نمره منفی برای شما (راننده) ثبت می‌شود، در حالی که جریمه نقدی ممکن است بر روی پلاک خودرو بنشیند.
این سیستم با هدف شناسایی و غربالگری رانندگانی طراحی شده که با رفتارهای پرخطر خود، جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند. نگرانی اصلی اینجاست که انباشت این نمرات می‌تواند منجر به سه مرحله برخورد قانونی شود: توقیف ۳ ماهه گواهینامه، توقیف ۶ ماهه و در نهایت ابطال کامل گواهینامه که فرد را مجبور می‌کند پس از یک سال، دوباره در آزمون رانندگی شرکت کند. بنابراین، بی‌خبری از وضعیت نمرات منفی، می‌تواند هزینه سنگینی داشته باشد.
جدول نمرات منفی: هر تخلف چقدر برایتان آب می‌خورد؟
همه تخلفات رانندگی مشمول نمره منفی نمی‌شوند. پلیس راهور تنها ۲۰ تخلف حادثه‌ساز را در لیست سیاه نمره منفی قرار داده است. دانستن این موارد به شما کمک می‌کند تا با احتیاط بیشتری برانید. در صدر این لیست، تخلفات سنگینی مانند سبقت غیرمجاز در راه‌های دوطرفه و تجاوز از سرعت مجاز (بیش از ۵۰ کیلومتر) قرار دارند که برای وسایل نقلیه شخصی ۱۰ نمره و برای وسایل نقلیه عمومی و سنگین ۱۵ نمره منفی به همراه دارند.
انجام حرکات نمایشی (مانند دور درجا زدن) و حرکت مارپیچ نیز ۸ تا ۱۰ نمره منفی دارند. عبور از چراغ قرمز، که یکی از شایع‌ترین تخلفات شهری است، ۵ تا ۱۰ نمره منفی برای راننده ثبت می‌کند. نکته جالب و هشداردهنده این است که رانندگی در حالت مستی یا مصرف مواد روان‌گردان، علاوه بر جریمه سنگین و توقیف خودرو، ۱۰ تا ۲۰ نمره منفی (بسته به نوع خودرو) دارد که می‌تواند به تنهایی بخش بزرگی از سقف مجاز شما را پر کند. آگاهی از این جدول، اولین گام در مدیریت رفتار رانندگی است.
روش‌های استعلام نمره منفی گواهینامه: چگونه مطلع شویم؟
خوشبختانه پلیس راهور روش‌های متنوعی را برای اطلاع از وضعیت نمره منفی در نظر گرفته است تا دسترسی به این اطلاعات برای همه آسان باشد. در ادامه به معرفی و آموزش این روش‌ها می‌پردازیم.
۱. استعلام پیامکی: سریع‌ترین و در دسترس‌ترین راه
اگر به اینترنت دسترسی ندارید یا می‌خواهید در سریع‌ترین زمان ممکن وضعیت خود را چک کنید، سامانه پیامکی پلیس راهور بهترین گزینه است. برای این کار، کافی است شماره گواهینامه خود را به سامانه ۱۱۰۱۲۰۲۰۲۰ پیامک کنید. شماره گواهینامه یک کد ۱۰ رقمی است که در پایین گواهینامه (زیر بارکد) درج شده است. دقت کنید که فقط شماره را بدون هیچ متن اضافی ارسال نمایید. پس از چند دقیقه، پیامکی حاوی تعداد نمره منفی و تخلفات ثبت شده برای شما ارسال می‌شود. (توجه داشته باشید که این سرویس ممکن است هزینه اندکی از شارژ سیم‌کارت شما کسر کند).
۲. استعلام آنلاین از طریق سایت راهور ۱۲۰
برای دریافت جزئیات بیشتر و استعلام رایگان، می‌توانید به وب‌سایت رسمی پلیس راهور به آدرس rahvar120.ir مراجعه کنید. در صفحه اصلی، گزینه‌ای با عنوان ” استعلام نمره منفی گواهینامه ” وجود دارد. با کلیک بر روی آن، به سامانه سخا (خدمات الکترونیک انتظامی) هدایت می‌شوید. پس از ورود با نام کاربری و رمز عبور (که اگر ندارید باید ثبت‌نام کنید)، با وارد کردن شماره گواهینامه، می‌توانید لیست کامل و تاریخچه نمرات منفی خود را مشاهده کنید. این روش دقیق‌ترین اطلاعات را در اختیار شما قرار می‌دهد.
۳. اپلیکیشن “پلیس من”: خدمات پلیس در جیب شما
اپلیکیشن رسمی “پلیس من” یکی دیگر از ابزارهای قدرتمند برای دسترسی به خدمات انتظامی است. با نصب این برنامه بر روی گوشی هوشمند خود و انتخاب گزینه راهور و سپس استعلام نمره منفی گواهینامه ، می‌توانید به سادگی و با سرعت بالا از وضعیت خود مطلع شوید. این اپلیکیشن امکانات دیگری مانند استعلام خلافی خودرو و وضعیت پلاک را نیز ارائه می‌دهد.
۴. مراجعه حضوری به دفاتر پلیس +۱۰
اگر با روش‌های دیجیتال میانه خوبی ندارید یا نیاز به پرینت رسمی سوابق خود دارید، می‌توانید با در دست داشتن کارت ملی و گواهینامه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس +۱۰) مراجعه کنید. متصدیان این دفاتر با دریافت تعرفه مصوب، استعلام نمره منفی گواهینامه را برای شما انجام داده و برگه آن را تحویل می‌دهند.
مراحل محرومیت: چه زمانی گواهینامه ضبط می‌شود؟
سیستم نمره منفی دارای سه سطح هشدار و برخورد است که عبور از هر کدام، تبعات سنگین‌تری دارد.
مرحله اول: اگر مجموع نمرات منفی راننده به ۳۰ نمره برسد، گواهینامه او به مدت۳ ماه توقیف می‌شود و در این مدت حق رانندگی ندارد. پس از پایان ۳ ماه، با پرداخت جریمه نقدی (که مبلغ آن سالانه تعیین می‌شود)، گواهینامه بازگردانده می‌شود اما نمرات منفی پاک نمی‌شود.
مرحله دوم: اگر پس از اعمال مقررات مرحله اول، راننده مجدداً تخلف کند و مجموع نمرات منفی جدید او به۲۵ نمره برسد، گواهینامه به مدت ۶ ماه توقیف می‌شود. بازپس‌گیری آن نیز منوط به پرداخت جریمه سنگین‌تر و طی شدن مدت محرومیت است.
مرحله سوم (مرحله آخر): اگر پس از مرحله دوم، راننده باز هم اصلاح نشود و ۲۰ نمره منفی دیگر کسب کند، گواهینامه او باطل می‌شود. این یعنی فرد دیگر صلاحیت رانندگی ندارد و برای دریافت مجدد گواهینامه، باید یک سال صبر کند و سپس تمامی مراحل ثبت‌نام، کلاس‌های آموزشی و آزمون‌های رانندگی را از ابتدا طی نماید.
قانون طلایی پاک شدن نمره منفی: فرصتی برای جبران
قانون‌گذار راهی برای بازگشت و تشویق رانندگان به رعایت قانون نیز در نظر گرفته است. اگر راننده‌ای که دارای نمره منفی است (در هر یک از مراحل)، به مدت ۶ ماه هیچ‌گونه تخلف حادثه‌ساز (تخلفات دارای نمره منفی) مرتکب نشود، تمامی نمرات منفی قبلی او به صورت خودکار از سیستم پاک می‌شود و کارنامه او سفید می‌گردد. این “پاک شدن” پاداشی برای قانون‌مداری است.
بنابراین، اگر نمره منفی دارید، کافی است ۶ ماه با احتیاط کامل و رعایت قوانین برانید تا سابقه شما پاک شود. توجه کنید که این قانون در صورتی اعمال می‌شود که گواهینامه شما هنوز وارد مراحل توقیف نشده باشد.
اعتراض به نمره منفی: آیا راهی وجود دارد؟
گاهی ممکن است معتقد باشید که نمره منفی ثبت شده برای شما اشتباه است (مثلاً دوربین پلاک را اشتباه خوانده یا افسر دچار خطا شده). در این صورت، شما حق اعتراض دارید. برای اعتراض به نمره منفی، باید به واحدهای رسیدگی به تخلفات رانندگی (اجراییات) در مناطق مختلف راهور مراجعه کنید.
در این مراکز، با ارائه مدارک و مستندات، کارشناسان موضوع را بررسی کرده و در صورت تایید ادعای شما، نمره منفی اصلاح یا حذف خواهد شد. همچنین در مواردی که خودروی شما در اختیار فرد دیگری بوده و نمره منفی برای مالک ثبت شده است، با ارائه مدارک و حضور راننده متخلف، می‌توان نمره را به کارنامه فرد خاطی منتقل کرد.
سوالات متداول (FAQ) در مورد استعلام نمره منفی گواهینامه
۱. آیا نمره منفی گواهینامه با پرداخت جریمه نقدی پاک می‌شود؟
خیر، این یک باور غلط رایج است. نمره منفی و جریمه نقدی دو مقوله جداگانه هستند. پرداخت جریمه نقدی (خلافی)، تنها بدهی مالی شما را تسویه می‌کند و هیچ تأثیری بر کاهش یا حذف نمره منفی ندارد. نمره منفی تنها از طریق گذشت زمان (قانون ۶ ماه عدم تخلف) یا اعتراض رسمی و تایید اشتباه بودن آن، پاک می‌شود.
۲. اگر خودرو به نام من باشد اما شخص دیگری (مثلاً همسر یا فرزندم) با آن تخلف کند، نمره منفی برای چه کسی ثبت می‌شود؟
در تخلفاتی که توسط دوربین ثبت می‌شوند، سامانه به طور پیش‌فرض نمره منفی را برای مالک پلاک (صاحب خودرو) ثبت می‌کند. اما در تخلفاتی که توسط افسر پلیس و به صورت تسلیمی جریمه می‌شوند، نمره منفی برای راننده‌ای که گواهینامه خود را ارائه داده است، ثبت می‌گردد. اگر نمره منفی توسط دوربین به اشتباه برای مالک ثبت شده در حالی که راننده کس دیگری بوده، مالک می‌تواند با مراجعه به واحدهای رسیدگی (اجراییات) و اثبات موضوع، نمره منفی را به کارنامه راننده متخلف منتقل کند.
۳. آیا خرید و فروش خودرو باعث انتقال نمره منفی به خریدار جدید می‌شود؟
خیر. همانطور که در متن اشاره شد، نمره منفی متعلق به **شخص راننده و کد ملی او** است، نه خودرو. بنابراین، با فروش خودرو، نمرات منفی همچنان در سوابق گواهینامه فروشنده باقی می‌ماند و به خریدار منتقل نمی‌شود. خریدار با کارنامه نمره منفی خود (چه پاک باشد و چه دارای نمره) مالکیت خودروی جدید را بر عهده می‌گیرد.
۴. هزینه ارسال پیامک استعلام نمره منفی گواهینامه به سامانه ۱۱۰۱۲۰۲۰۲۰ چقدر است؟
استفاده از سامانه پیامکی پلیس راهور رایگان نیست و هزینه آن بر عهده متقاضی است. این هزینه معمولاً معادل تعرفه پیامک‌های خدمات ارزش افزوده (VAS) محاسبه می‌شود که مبلغ اندکی (چند صد تومان) است و از شارژ سیم‌کارت کسر یا بر روی قبض موبایل محاسبه می‌شود. اما استعلام نمره منفی گواهینامه از طریق سایت راهور ۱۲۰ (پس از ثبت‌نام در سامانه سخا) رایگان است.
۵. آیا نمره منفی بر روی نرخ بیمه شخص ثالث تأثیر دارد؟
بله، طبق قوانین جدید بیمه مرکزی، رانندگانی که دارای نمره منفی هستند و رفتار پرخطر رانندگی دارند، ممکن است مشمول اضافه نرخ در حق بیمه شخص ثالث شوند. این قانون با هدف تشویق رانندگی ایمن و تنبیه رانندگان پرخطر وضع شده است تا عدالت در پرداخت حق بیمه رعایت شود. بنابراین، پاک نگه داشتن کارنامه نمره منفی، صرفه اقتصادی نیز دارد.
نتیجه‌گیری: رانندگی ایمن، ضامن آرامش و حفظ گواهینامه
در نهایت، باید به یاد داشته باشیم که سیستم نمره منفی برای مچ‌گیری نیست، بلکه برای حفظ جان ما و عزیزانمان در جاده‌هاست. استعلام نمره منفی گواهینامه و آگاهی از وضعیت آن، مانند چک کردن سلامتی خودرو، بخشی از وظایف یک راننده مسئولیت‌پذیر است. با رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، پرهیز از عجله و احترام به حقوق دیگران، نه تنها از شر نمرات منفی و جریمه‌ها در امان می‌مانیم، بلکه سهمی بزرگ در ایجاد ترافیکی روان و ایمن خواهیم داشت.
فرصت پاک شدن نمرات منفی پس از ۶ ماه رانندگی صحیح، نشان می‌دهد که قانون‌گذار همواره راه بازگشت را باز گذاشته است؛ پس بیایید از امروز رانندگی ایمن‌تری را تجربه کنیم.
