سامانه هدا: احراز هویت با هوش مصنوعی
یکی از مهم‌ترین دستاوردها، عملیاتی شدن سامانه هدا (هویت دیجیتال ایرانیان) است. این سامانه فرآیند احراز هویت دیجیتال را با امنیتی بالا فراهم می‌کند.
فرآیند کار به این صورت است که پس از ثبت‌نام متقاضی، اطلاعات هویتی او با پایگاه اطلاعات جمعیتی کشور تطبیق داده شده و یک کد یکبار مصرف برای تأیید ارسال می‌شود. در مرحله بعد، سامانه با بهره‌گیری از موتورهای هوش مصنوعی، اقدام به تطبیق چهره و زنده‌سنجی (Liveness Detection) فرد می‌کند و پس از تأیید نهایی، سطح احراز هویتی او را افزایش می‌دهد.
تحول در خدمات نوزادان: از گواهی ولادت تا شناسنامه الکترونیک
خدمات مربوط به نوزادان به طور کامل متحول شده و دیگر نیازی به مراجعه حضوری نیست. گواهی ولادت که پیش از این به صورت دستی صادر می‌شد، اکنون با همکاری وزارت بهداشت به صورت الکترونیک صادر و مستقیماً برای سازمان ثبت احوال ارسال می‌شود.
در همین راستا، «سامانه تعاملی نام» نیز راه‌اندازی شده که به والدین اجازه می‌دهد با استفاده از سامانه هدا، از منزل نام فرزند خود را انتخاب و اعلام کنند. علاوه بر این، بستر لازم برای صدور شناسنامه‌های الکترونیکی فراهم شده و این طرح به زودی برای نوزادان عملیاتی خواهد شد. این شناسنامه‌ها از جعل جلوگیری کرده و مشکلات مربوط به مفقودی مدارک فیزیکی را رفع می‌کنند.
انحصار وراثت الکترونیکی: پایان فرآیندهای قضائی زمان‌بر
یکی دیگر از اقدامات بسیار مهم، انتقال فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت از قوه قضائیه به سازمان ثبت احوال بوده است. در گذشته، این فرآیند نیازمند مراجعه به دفاتر خدمات قضائی و طی مراحل زمان‌بر و هزینه‌بر بود.
اما از مرداد امسال، این رویه به صورت تمام‌الکترونیک انجام می‌شود؛ به طوری که به محض صدور گواهی فوت، گواهی انحصار وراثت نهایتاً ظرف ۲۰ روز صادر و به صورت الکترونیک برای تمام وراث و ذی‌نفعان ارسال خواهد شد. این اقدام از هزینه‌های پنهان و آشکار زیادی جلوگیری می‌کند.
پایگاه GIS جمعیت؛ ابزاری نوین برای برنامه‌ریزی کلان
رئیس سازمان ثبت احوال همچنین از ایجاد پایگاه GIS جمعیتی کشور در سال ۱۴۰۳ خبر داد. این پایگاه با تلفیق اطلاعات هویتی، جمعیتی و نشانی افراد با نقشه‌های جغرافیایی، اطلاعات مکان‌محور دقیقی از جمعیت کشور فراهم می‌کند که ابزاری حیاتی برای مرکز رصد جمعیت و برنامه‌ریزی‌های کلان کشوری محسوب می‌شود.
سوالات متداول
۱. سامانه هدا چیست و چه کاربردی دارد؟
سامانه هدا (هویت دیجیتال ایرانیان) یک سیستم جدید برای احراز هویت دیجیتال است که با استفاده از هوش مصنوعی (تطبیق چهره و زنده‌سنجی)، هویت افراد را به صورت آنلاین و با امنیت بالا تأیید می‌کند. این سامانه زیربنای ارائه خدمات غیرحضوری ثبت احوال است.
۲. آیا صدور شناسنامه الکترونیک شروع شده است؟
زیرساخت‌های فنی آن آماده شده و این طرح به زودی عملیاتی خواهد شد. بر اساس اعلام رسمی، صدور شناسنامه الکترونیک در فاز اول برای نوزادان آغاز می‌شود.
۳. فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت چه تغییری کرده است؟
این فرآیند از حالت قضائی و حضوری، به یک فرآیند کاملاً الکترونیکی و اداری تحت نظر سازمان ثبت احوال تبدیل شده است. اکنون این گواهی به صورت خودکار، حداکثر ظرف ۲۰ روز پس از صدور گواهی فوت، صادر و برای وراث ارسال می‌شود.
۴. آیا برای انتخاب نام فرزند هنوز باید به ثبت احوال مراجعه کرد؟
خیر. با استفاده از «سامانه تعاملی نام» و پس از احراز هویت در سامانه هدا، والدین می‌توانند از منزل یا هر مکان دیگری، نام مورد نظر برای فرزندشان را به صورت آنلاین انتخاب و به سازمان ثبت احوال اعلام کنند.
نتیجه‌گیری: حرکت به سوی ثبت احوال هوشمند و شهروند‌محور
مجموعه اقدامات اخیر سازمان ثبت احوال، نشان‌دهنده یک شیفت پارادایمی از یک سازمان سنتی و مبتنی بر کاغذ، به یک نهاد هوشمند، دیجیتال و شهروند‌محور است. راه‌اندازی سامانه هدا و الکترونیکی کردن فرآیندهای کلیدی مانند ثبت تولد و انحصار وراثت، نه تنها امنیت هویتی را افزایش می‌دهد، بلکه با حذف مراجعات حضوری، موجب صرفه‌جویی قابل توجهی در زمان و هزینه برای عموم مردم می‌شود.
