با افزایش پروژههای تعدیل آبوهوا در کشو برای مقابله با خشکسالی، نگرانیهایی در میان افکار عمومی شکل گرفته است مبنی بر اینکه ممکن است بارورسازی ابرها منجر به بارشهای کنترلنشده و سیلآسا شود. در همین راستا، محمدمهدی جوادیانزاده، متولی اصلی این فناوری در ایران، امروز در گفتگویی تخصصی، ضمن رد شایعات غیرعلمی، تأکید کرد که عملیاتهای بارورسازی تابع قوانین سختگیرانهای است و در زمان هشدارهای هواشناسی کاملاً متوقف میشود.
آیا باران مصنوعی باعث سیل میشود؟
یکی از بزرگترین ترسهای مردم این است که تزریق مواد به ابرها، باعث شود یک سامانه بارشی معمولی به یک طوفان سیلآسا تبدیل شود. جوادیانزاده در پاسخ به این نگرانی، آب پاکی را روی دست منتقدان ریخت و گفت: «احتمال وقوع سیل، خط قرمز ماست.»
طبق توضیحات این مقام مسئول، یکی از معیارهای اصلی برای «تعلیق» یا توقف عملیات بارورسازی ابرها، پیشبینی احتمال سیلاب است. یعنی اگر سازمان هواشناسی اعلام کند که یک سامانه بارشی پتانسیل ایجاد سیل دارد، تیمهای عملیاتی اجازه پرواز یا شلیک ژنراتورهای زمینی را ندارند. عملیات تنها زمانی اجرا میشود که ریسک سیل در آن منطقه صفر یا بسیار ناچیز باشد.
پروتکلهای ایمنی و هشدارهای هواشناسی
اجرای پروژههای باران مصنوعی، یک اقدام خودسرانه نیست. در برنامهریزی و اجرای عملیات باروری، توجه به هشدارهای رنگی سازمان هواشناسی (زرد، نارنجی و قرمز) در اولویت قرار دارد. هرگاه هشداری مبنی بر ناپایداری شدید جوی صادر شود، تمام عملیاتها برای جلوگیری از تشدید وضعیت و بروز خسارت، به حالت تعلیق در میآیند.
آیا با بارورسازی ابرها، اما بارانش به همسایگان میرسد؟
سوال دیگری که ذهن بسیاری را درگیر کرده، احتمال خروج ابرهای بارور شده از مرزهای ایران است. آیا ما هزینه میکنیم و همسایگان سود میبرند؟
رئیس سازمان توسعه فناوریهای نوین آبهای جوی در این باره توضیح داد که روشهای کلاسیک بارورسازی ابرها کاملاً کنترلشده هستند. مهندسان با محاسبه دقیق سرعت باد، جهت حرکت سامانه و زمان واکنش مواد تزریقشده، دقیقاً میدانند که بارش در چه محدودهای رخ خواهد داد. تنها در یک حالت خاص ممکن است کشورهای همسایه تحت تأثیر قرار بگیرند: «زمانی که عملیات دقیقاً در نقطه صفر مرزی انجام شود و جهت باد نیز به سمت خارج از کشور باشد.» در غیر این صورت، محدوده اثرگذاری کاملاً در داخل خاک کشور مدیریت میشود.
سوالات متداول درباره خطرات بارورسازی ابرها
اگر احتمال سیل باشد، عملیات بارورسازی انجام میشود؟
خیر. طبق پروتکلهای استاندارد، به محض اینکه احتمال وقوع سیلاب در یک سامانه بارشی تشخیص داده شود، عملیات بارورسازی ابرها بلافاصله تعلیق میشود.
آیا مواد بارورسازی برای محیط زیست ضرر دارد؟
موادی که معمولاً استفاده میشوند (مانند یدید نقره)، در مقادیر بسیار ناچیز و کنترلشده تزریق میشوند و طبق استانداردهای جهانی، اثر مخرب زیستمحیطی پایداری ندارند.
آیا ایران تکنولوژی دقیق محاسبه محل بارش را دارد؟
بله. با استفاده از رادارهای هواشناسی و مدلسازیهای جوی، سرعت و جهت باد سنجیده شده و مواد در زمان و مکانی تزریق میشوند که بارش در محدوده هدف (داخل کشور) ریزش کند.
