آزاد سازی نرخ نان؛ اما با گذشت سه سال از اجرای این طرح، همچنان شاهد مشکلاتی در این زمینه هستیم و مصرف آرد در واحدهای نانوایی تغییری نکرده است. در این میان، بسیاری از کارشناسان و مسئولان بر این باورند که آزاد سازی نرخ نان می‌تواند به عنوان راهکار اصلی برای حل این مشکلات و کاهش تخلفات حوزه نان و آرد به کار گرفته شود.
مشکلات ناشی از تفاوت قیمت آرد یارانه‌ای و آزاد
بنابر آمارهای موجود، سالانه حدود ۱۰ تا ۱۰.۵ میلیون تن گندم برای تامین نیاز واحدهای نانوایی مصرف می‌شود که این مقدار گندم به دلیل تفاوت قیمت گندم یارانه‌ای و گندم بازار آزاد به شدت دچار هدررفت و قاچاق می‌شود. کارشناسان معتقدند که با آزاد سازی نرخ نان و واقعی کردن قیمت‌ها، می‌توان میزان مصرف گندم را تا ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش داد. این موضوع در حالی است که تا به امروز هیچ اقدامی برای اصلاح قیمت نان صورت نگرفته است و همچنان مصرف آرد و گندم در سطح بالایی قرار دارد.
تاثیر آزاد سازی نرخ نان بر کاهش تخلفات
محمدعلی اسفنانی، سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی، در نخستین همایش روز ملی گندم و نان اعلام کرد که اگر بناست مشکل تخلفات در زنجیره گندم، آرد و نان حل شود، باید بستر تخلفات از بین برود و قیمت نان به‌طور منطقی تعیین شود. وی اظهار داشت: “هنگامی که نان نرخ درستی نداشته باشد، از وزن نان کم می‌کنند، یا با افزودن مواد مختلف مثل کنجد و سبزی قیمت را افزایش می‌دهند یا آرد را به خارج از شبکه توزیع می‌برند. در نتیجه، برای حل مشکل باید بستر تخلف از بین برود.” بنابراین، آزاد سازی نرخ نان یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای حذف این تخلفات و سوءاستفاده‌ها به شمار می‌رود.
دلایل افزایش صف‌های طولانی خرید نان
محمدرضا مرتضوی، رئیس انجمن آردسازان، با اشاره به صف‌های طولانی خرید نان در برخی از مناطق گفت: “نان در بسیاری از مناطق تغییراتی در قیمت و روش‌ها نداشته است، اما گندم به اندازه کافی توزیع شده است و برای نان‌های حجیم به دلیل تغییر قیمت، ۱۰ روز توزیع نشده است.” وی ادامه داد که تقاضا برای خرید نان گرم یکی از دلایل اصلی افزایش صف‌هاست، زیرا میزان نانی که از تنور خارج می‌شود، محدود است و در زمان‌هایی که تقاضا بالا می‌رود، شاهد صف‌های طولانی خرید نان خواهیم بود.
هوشمندسازی آرد و نان؛ روشی ناکافی برای حل مشکلات
محمدجواد کرمی، رئیس کارگروه آرد و نان، نیز در همین رابطه اظهار کرد که طرح هوشمندسازی نان با هدف جلوگیری از هدررفت آرد و نان در سال ۱۴۰۱ آغاز شد، اما این روش‌ها به دلیل منسوخ بودن، نمی‌توانند به طور کامل مشکلات موجود را حل کنند. وی افزود: “نان لواش ۳۳ درصد نان کل کشور را شامل می‌شود و باید در این راستا یارانه به یک نوع نان داده شود و مابقی نان‌ها باید آزاد شوند.” بنابراین، آزاد سازی نرخ نان می‌تواند به کاهش هدررفت آرد و بهبود وضعیت اقتصادی این صنعت کمک کند.
آزاد سازی نرخ نان، نسخه شفابخش صنعت آرد و نان
کرمی ادامه داد که باید در نظر گرفت که آرد یارانه‌ای کمتر از ۱۰ درصد نقش دارد و به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت که با افزایش قیمت نان، تخلفات کاهش یابد. وی آزاد سازی نرخ نان را بهترین نسخه برای حل مشکلات این صنعت دانست و گفت: “با توجه به شرایط موجود، نانوایان و مردم از این شرایط ناراضی هستند و باید هرچه سریع‌تر قیمت نان اصلاح شود. تنها با آزاد سازی نرخ نان و پرداخت یارانه مستقیم به مردم، می‌توان شرایط را بهبود بخشید.” کرمی همچنین افزود که نانوایان در فضای رقابتی کیفیت بالاتری را در تولید نان ارائه خواهند داد که در نتیجه قیمت نان کاهش خواهد یافت.
نیاز به رقابت و سرمایه‌گذاری در صنعت آرد و نان
با توجه به تعداد بالای واحدهای نانوایی در کشور، کرمی بر لزوم رقابتی کردن این بازار تاکید کرد و گفت: “اگر رقابت در این صنعت ایجاد شود، سرمایه‌گذاران بیشتری وارد بازار خواهند شد و هزینه‌های آرد و کارگری کاهش خواهد یافت.” ایجاد رقابت در این صنعت می‌تواند باعث کاهش قیمت‌ها و همچنین بهبود کیفیت نان در کشور شود.
نتیجه‌گیری؛ آزادسازی نرخ نان بهترین راهکار
طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان که از سال ۱۴۰۱ با هدف بهبود نظام توزیع آرد و کاهش تخلفات آغاز شد، حالا با گذشت سه سال از اجرای آن، با انتقادات جدی از سوی فعالان صنفی و کارشناسان حوزه نان مواجه است. این طرح با نصب کارتخوان‌های هوشمند در نانوایی‌ها تلاش کرد تا از طریق رهگیری تراکنش‌ها، مصرف آرد یارانه‌ای را کنترل و منابع مالی دولت را هدفمندتر به دست مردم برساند. اما طبق گفته کارشناسان، این روش‌ها نمی‌تواند به طور کامل مشکلات موجود در این صنعت را حل کند و آزاد سازی نرخ نان بهترین راهکار برای پایان دادن به تخلفات و سوءاستفاده‌ها است.
راه‌حل واقعی برای مصرف آرد و گندم
عطاالله هاشمی، عضو شورای قیمت گذاری محصولات اساسی، در ادامه اظهار داشت: “با آزادسازی نرخ نان، مصرف آرد و گندم واقعی خواهد شد و همچنین میزان مصرف گندم از ۳.۵ تا ۴ میلیون تن کسری کشور از طریق واردات تامین خواهد شد.” به گفته وی، در حال حاضر، کارخانجات آردسازی، نانوایان و مردم از شرایط موجود ناراضی هستند و تنها با آزاد سازی نرخ نان و پرداخت یارانه مستقیم به خانوارها، می‌توان مشکلات این صنعت را حل کرد.
لزوم اصلاح قیمت نان و پرداخت یارانه مستقیم به مردم
هاشمی ادامه داد: “با آزادسازی قیمت نان، قیمت واقعی نان سنگگ ۲۰ هزار تومان است، در حالی که مردم تنها ۲ هزار و ۵۰۰ تومان پرداخت می‌کنند و مابقی آن از جیب کشاورز پرداخت می‌شود.” بنابراین، برای کاهش تخلفات و سوءاستفاده‌های گسترده در صنعت آرد و نان، اصلاح قیمت‌ها و پرداخت یارانه به مردم بهترین راه‌حل است.
سوالات متداول (FAQ) در مورد آزاد سازی نرخ نان
1. آزاد سازی نرخ نان چه تاثیری بر قیمت نان خواهد داشت؟
آزاد سازی نرخ نان باعث می‌شود که قیمت نان به واقعیت بازار نزدیک‌تر شود و به کاهش تخلفات در این حوزه کمک کند. همچنین، با آزادسازی قیمت، نانوایان قادر خواهند بود نان با کیفیت‌تری تولید کنند و هزینه‌های تولید کاهش می‌یابد.
2. آیا طرح هوشمندسازی آرد و نان موثر بوده است؟
طرح هوشمندسازی آرد و نان به طور موقت تلاش‌هایی برای کاهش هدررفت و قاچاق آرد داشت، اما با توجه به انتقادات صنفی و کارشناسان، به نظر می‌رسد که این طرح نمی‌تواند به طور کامل مشکلات موجود را حل کند و نیاز به اصلاحاتی مانند آزاد سازی نرخ نان دارد.
3. چرا قیمت نان باید آزاد شود؟
آزادسازی قیمت نان باعث بهبود شرایط تولید و مصرف در صنعت آرد و نان می‌شود. این اقدام می‌تواند به کاهش فساد و تخلفات، بهبود کیفیت نان و همچنین کاهش وابستگی به یارانه‌های دولتی کمک کند.
4. آیا آزادسازی قیمت نان تاثیری بر صف‌های طولانی خرید نان دارد؟
آزادسازی قیمت نان می‌تواند با ایجاد رقابت در این صنعت و بهبود کیفیت نان، به کاهش صف‌های طولانی خرید نان کمک کند. با افزایش تعداد نانوایی‌ها و رقابت بیشتر، نانوایان قادر خواهند بود نان با کیفیت‌تری تولید کرده و به مردم ارائه دهند.
5. چه اقداماتی برای کاهش تخلفات در صنعت نان باید انجام شود؟
برای کاهش تخلفات در صنعت نان، باید بسترهای فساد و سوءاستفاده از بین برود. این امر با آزادسازی نرخ نان، ایجاد رقابت در بازار و پرداخت یارانه مستقیم به مردم ممکن می‌شود. همچنین، اقدامات قانونی برای کنترل و نظارت بر تولید و توزیع نان باید تقویت شود.
