چرا ویتامین دی محبوب است اما می‌تواند خطرناک باشد؟
ویتامین دی یک ماده مغذی ضروری برای جذب کلسیم و حفظ سلامت استخوان‌ها است. مطالعات علمی، کمبود این ویتامین را نه تنها با پوکی استخوان، بلکه با اختلالات خودایمنی و حتی کاهش اثربخشی درمان در برخی سرطان‌ها مانند سرطان پوست (ملانوما)، سرطان روده و سرطان پستان مرتبط دانسته‌اند.
همین فواید گسترده باعث افزایش چشمگیر مصرف مکمل‌های این ویتامین شده است. اما خطر اصلی زمانی آغاز می‌شود که افراد بدون آگاهی از سطح ویتامین دی بدن خود و بدون مشورت با پزشک، اقدام به مصرف دوزهای بالا می‌کنند.
حادثه جزایر بالئاری اسپانیا: یک هشدار جدی
هشدار اخیر وزارت بهداشت اسپانیا پس از یک حادثه نگران‌کننده منتشر شد. در این واقعه، ۱۶ فرد سالم در جزایر بالئاری به دلیل مصرف یک مکمل ویتامین دی معیوب، دچار مسمومیت شدید شده و در بیمارستان بستری شدند. این افراد که مکمل را به صورت اینترنتی و بدون نسخه تهیه کرده بودند، با علائمی چون درد شکم، حالت تهوع و استفراغ به بیمارستان مراجعه کردند. ارزیابی‌های پزشکی نشان داد که همگی دچار **نارسایی حاد کلیوی هایپرکلسمی (کلسیم خون بالا) و سطح سرمی بسیار بالای ویتامین دی بودند. این حادثه به روشنی نشان می‌دهد که مصرف خودسرانه تا چه حد می‌تواند خطرآفرین باشد.
سطح نرمال و کمبود ویتامین دی چه میزان است؟ (بر اساس گایدلاین آمریکا)
آکادمی ملی پزشکی آمریکا به عنوان یک مرجع علمی معتبر، سطوح ویتامین دی در خون را به صورت زیر تعریف می‌کند تا از سردرگمی و مصرف نادرست جلوگیری شود:
- سطح کافی برای سلامت عمومی: برای بیشتر بزرگسالان، سطح خونی ۲۰ نانوگرم بر میلی‌لیتر (ng/mL) یا بالاتر، کافی در نظر گرفته می‌شود.
- سطح کمبود ویتامین دی: سطوح زیر ۱۲ نانوگرم بر میلی‌لیتر (ng/mL) به طور قطعی نشانه کمبود این ویتامین است و نیاز به مداخله پزشکی دارد.
چه کسانی و چه مقدار مکمل نیاز دارند؟
بر اساس دستورالعمل‌های علمی، مصرف مکمل تنها برای افرادی که دچار کمبود اثبات‌شده (سطح زیر ۱۲ نانوگرم) هستند، توصیه می‌شود. این امر به ویژه در مورد گروه‌های خاصی مانند سالمندان، ساکنان مراکز مراقبتی طولانی‌مدت یا مبتلایان به بیماری‌های مزمن مانند پوکی استخوان صدق می‌کند. حتی در این موارد نیز، دوز مصرفی باید توسط پزشک و پس از ارزیابی کامل تعیین شود. دوز مناسب برای این افراد معمولاً روزانه بین ۴۰۰ تا ۲,۰۰۰ واحد بین‌المللی (IU)** است.
سوالات متداول
۱. علائم مسمومیت یا مصرف بیش از حد ویتامین دی چیست؟
علائم اولیه می‌تواند شامل درد شکم، حالت تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی باشد. در موارد شدید، منجر به افزایش کلسیم خون، آسیب به کلیه‌ها، مشکلات قلبی و مشکلات عصبی می‌شود.
۲. سطح نرمال ویتامین دی در خون چقدر است؟
بر اساس دستورالعمل‌های آکادمی ملی پزشکی آمریکا، سطح ۲۰ نانوگرم بر میلی‌لیتر یا بالاتر برای اکثر بزرگسالان کافی است. سطح زیر ۱۲ نانوگرم بر میلی‌لیتر به عنوان کمبود در نظر گرفته می‌شود.
۳. آیا می‌توانم برای پیشگیری، خودسرانه ویتامین دی مصرف کنم؟
خیر، متخصصان به شدت این کار را منع می‌کنند. مصرف مکمل باید تنها پس از تایید کمبود توسط آزمایش خون و زیر نظر مستقیم پزشک صورت گیرد.
۴. دوز مناسب مصرف روزانه ویتامین دی چقدر است؟
دوز مناسب وجود ندارد و مقدار آن بستگی به سطح کمبود فرد دارد. با این حال، برای افرادی که دچار کمبود هستند، پزشکان معمولاً دوزی بین ۴۰۰ تا ۲,۰۰۰ واحد بین‌المللی (IU) در روز را تجویز می‌کنند.
نتیجه‌گیری: مصرف مکمل‌ها فقط با تجویز پزشک
حادثه اسپانیا و هشدارهای علمی مکرر، یک پیام روشن دارد: ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین دی، داروهایی قوی هستند و نباید به صورت خودسرانه مصرف شوند. مصرف بیش از حد ویتامین دی می‌تواند به مسمومیت و آسیب‌های جدی به کلیه و سایر ارگان‌ها منجر شود. امن‌ترین و صحیح‌ترین رویکرد، مشورت با پزشک، انجام آزمایش خون برای سنجش دقیق سطح ویتامین دی بدن و مصرف مکمل صرفاً بر اساس دوز تجویزشده توسط متخصص است.
